خلاصة:
این مقاله نوشتاری است در حوزة کتابشناسی که در آن کوشیدهایم افزون بر بیان چیستی
کتابشناسی و تاریخچة آن، شیوههای گوناگون کتابشناسیهای نو گزارش و بررسی شود؛
همچنین نگاهی گذرا به وضعیت کتابشناسیهای موجود انداخته، رویکرد مرکز پژوهشی
دائرهالمعارف علوم عقلی اسلامی را در امر کتابشناسی همراه با نتایج به دست آمده
کاویدهایم. سپس امتیازهای این شیوة ابداعی بر دیگر کتابشناسیها بیان شده است.
ملخص الجهاز:
"این واژه در دوره تجدید حیات علمیـ فرهنگی در غرب، معنا و کاربرد تازهای یافت و از استنساخ کتابها به نوشتن درباره کتابها و منابع تغییر معنا داد و با گذر از این دوران و پیشرفت علمی جوامع و توسعه شگفتانگیز قلمرو نشر، بر معنای آن افزوده شد؛ به گونهای که آگاهی از اطلاعات کتاب, تاریخ پیدایش و تحول, مراحل تولید فن کتاب, شیوههای کتابسازی, تاریخ چاپ و کاغذهای صحافی, تذهیب, جلدسازی, آرایش و دیگر جنبههای مادی نشر و نیز توصیف, چکیده, طبقهبندی, نقد و تحلیل متون را در برگرفت.
به دلیل کاستیهای کتابشناسیهای موجود که تقریبا آنها را برای امر مهم دائرهالمعارفنویسی اعتماد ناپذیر میکند، گروه کتابشناسی مرکز با هدفهای ذیل تشکیل شد و از سال 1379 آغاز به کار کرد: - شناسایی و معرفی کامل منابع علوم عقلی اسلامی و منابع وابسته؛ - بهرهبرداری شایسته از تجربهها و آثار گذشتگان؛ - آسان سازی و سرعت بخشیدن به کار پژوهش در موضوعهای مختلف؛ - ارائه مقالهها و پژوهشهای مستند در حوزة علوم عقلی اسلامی با تکیه بر منابع درجه اول.
با همین هدف، گروه کتابشناسی اقدامات زیر را به انجام رسانید: الف) شناسایی و ثبت کلیه منابع چاپی, خطی و سنگی در حوزه علوم عقلی اسلامی به منظور بهرهبرداری پژوهشگران، با مراجعه حضوری به کتابخانههای اصلی کشور؛ ب) تهیة فهرستهای مختلف از منابع، با هدف دسترسی آسان پژوهشگران به منابع؛ ج) طبقهبندی موضوعی منابع با هدف ارائه خدمات بهتر به محققان؛ د) درجهبندی آثار بر مبنای اصول علمی قابل اعتماد به منظور بهینهسازی استفاده از منابع؛ ﻫ) سرمایهگذاری کلان بر مجموعهای از آثار درجه یک علوم عقلی جهت چکیدهنویسی و نمایهسازی آنها به صورت کاملا جزیی و تفصیلی و گزارش دقیق محتوایی اثر به صورت موضوعی و قابل دسترسی؛ و) توصیف تفصیلی محتوای آثار درجه دو علوم عقلی اسلامی."