ای عادت عشق...؟ ایمان حقیقی و نشانه های آن از دیدگاه مولوی مقالة

"یک مؤمن حقیقی،غیرمعشوق از جمله خود را نمی‌بیند و وجودی جز دوست نمی‌شناسد: کافر نفست چو زبون تو شد گر همه کفری همه ایمان شوی (همان،غزل 1370) نسبت‌های ایمان و عشق در تعبیری،کفر و ایمان نسبتی درونی و رابطه‌ای‌ معنوی است که آدمی با مورد و متعلق ایمان و کفر دارد؛یعنی کفر و ایمان،برای یک عارف عاشق که‌ به یک معنا در این جهان زندگی نمی‌کند و برای‌ خود وجودی مستقل قائل نیست و از قیود شرع و فقه فراتر رفته است،رنگ و بویی دیگر دارد و معنا و مفهومی خاص و تازه می‌یابد و کفر و ایمان پیشین‌ او،به نوعی،بی‌معنی می‌شود و به تعبیر مولانا، عادت و مرام عشق این است که ایمان را می‌خورد و می‌بلعد: ای عادت عشق عین ایمان خوردن‌ نی غصه نان و غصه جان خوردن‌ آن مائده چون ز روز و شب بیرون است‌ روزه چه بود صلای پنهان خوردن (همان،رباعی 1417) بنابراین،برای عارف عاشق،دیگر کفر و ایمان و اقرار و انکار نیست که اهمیت دارد بلکه موضوع و محور زندگی برای او در ارتباط عاشقانه و فوق العاده‌ و خاصی است که او با معشوقش دارد و این ارتباط، البته در دایره کفر و ایمان رایج نمی‌گنجد."