خلاصة:
دفاع مشروع در فقه مذاهب، گستره و قلمرو وسیعی دارد. در این مقاله تلاش شده تا ابعاد و مصادیق آن نمایانده شود. در شاخه دفاع سازمانیافته، تقسیمات فراوانی شده و این اقسام در مقاله مورد توجه قرار گرفته و نشان داده است که در این حوزه آن مقدار که در کتابها مطرح شده بین مذاهب اسلامی اتفاقنظر وجود دارد، اما در حوزه دفاع از جان عرض و مال در میان مذاهب مختلف دیدگاههای مختلفی وجود دارد، به ویژه نسبت به دفاع از مال و عرض اقوال متعددی مطرح شده، و هر جا که فقیهان به ادله مطلب اشاره کردهاند، آن ادله نیز مورد توجه واقع شده است.
The Legitimate Defense has allocated a vast area to itself in the religions' jurisprudence [Fiqh]. This essay struggles to show the dimensions and indicators of legitimate defense. In the category of organized defense، there are several subcategories which are taken into consideration stating that there is a consensus of opinion among Islamic sects on the legitimate defense، but diversities of opinions in the scope of some kinds of defense such as defending one's life، household، and properties can be seen among diffeant religions. Meanwhile، wherever the jurists (foqaha) have referred to the causes or reasoning elements of the issue، those causes have been closely taken into consideration
ملخص الجهاز:
"عدهای از مفسران و فقیهان بر این باورند که آیه بر این مطلب دلالت میکند که هنگام وقوع جنگ میان دو گروه (یا دو دولت) از مسلمانان، باید بین آنان صلح داد و اگر یک گروه (یا دولت) به ظلم علیه دیگری تجاوز نمود، بر دیگر مسلمانان است که با گروه ستمگر و متجاوز وارد جنگ شوند تا دست از ظلم بکشد.
5. دفاع از دولت کفر در برابر تهاجم کفار در این صورت نیز دو فرض قابل تصویر است: الف) در اثر حمله کفار، جان تعدادی از مسلمانان ساکن در آن سرزمین به خطر افتد در این فرض، به اتفاق نظر فقیهان، مسلمانانی که در آنجا ساکن هستند حق دارند از خود دفاع کنند.
شیخ طوسی در اینباره فرموده است: کسی که از سوی دشمن امان داده شده و در سرزمین دشمن زندگی میکند و در همان حال گروهی از کفار با آنان وارد جنگ شوند، بر مسلمانان جایز است که با گروه مهاجم نبرد کنند و قصدشان از این نبرد، دفاع از خویشتن باشد نه همکاری با کافران و مشرکان.
2. حکم دفاع از ناموس فقهای شافعی در اینباره سه نظریه دارند: الف) برخی از آنان معتقدند دفاع از ناموس مطلقا واجب است، اگر چه در برابر مقدمات زنا مثل بوسیدن و نظیر آن، یا در برابر ناموس غیر باشد.
72 فقهای مالکی نیز معتقدند اگر مدافع به سبب جراحت احتمالی خود یا یکی از افراد خانوادهاش ترس از هلاکت یا آسیب شدید داشته باشد، دفاع واجب است و در غیر اینصورت جایز خواهد بود."