خلاصة:
در این مقاله عوامل تعیین کننده نرخ ارز حقیقی تعادلی به تفکیک صادراتی و وارداتی را در اقتصاد ایران طی دوره 1381- 1338 مورد بررسی قرار می دهیم. متغیرهای اساسی تعیین کننده نرخ ارز حقیقی تعادلی شامل رشد بهروری (به عنوان نماینده عوامل طرف عرضه)، موقعیت سیاست های پولی و مالی، شاخص تعرفه (یا موقعیت رژیم تجاری) و تراز منابع (تفاوت میان واردات و صادرات غیرنفتی نسبت به تولید ناخالص داخلی) است. روابط بلند مدت مربوط به نرخ ارز حقیقی صادراتی و وارداتی مبتنی بر یک دستگاه هم انباشته همزمان، شناسایی و براورد شده و اثرات متقابل پویا میان متغیرهای الگو نیز با استفاده از توابع عکس العمل آنی و تجزیه های واریانس (تعمیم یافته) تجزیه و تحلیل می شوند. نتایج حاصله نشان می دهند که تراز منابع (یا تحولات بخش خارجی) به عنوان متغیر پیشرو بیشترین سهم را در نوسانات سایر متغیر های دستگاه از جمله نرخ ارز حقیقی و اسمی داشته است در حالی که تکانه های وارد بر سایر متغیرها سهم کمی در واریانس تراز منابع ایفا می کنند. سیاست گذار نسبت به تغییرات نرخ ارز در بخش رسمی محافظه کارانه عمل کرده و به سایر ابزارها از جمله محدودیت های وارداتی برای بازگرداندن تعادل داخلی و خارجی به اقتصاد، متوسل شده است.
The paper analyses the main determinants of the real exchange rate in IRAN. The study employs simultaneous co-integrated system in estimating the long-run determinants of the real exchange rates for imports and exports followed by structural VECM which provides a practical approach to incorporating long run structural relationship. The finding is that resource balance(capital flows)، productivity، tariff and nominal exchange rate influence the real exchange rate for imports and exports in the long-run. Besides the difference of the fundamentals mentioned above، fiscal balance and money supply are found to impart short-run effects on the real exchange rate indices. Our results confirm that resource balance is the main source of real exchange rate fluctuation. The coefficients of adjustment are found to be -0.24 and -0.38 respectively for the real exchange rates for imports and exports.
ملخص الجهاز:
"بخش دوم به مبانی نظری تحقیق و معرفی متغیرهای اساسی تعیین کننده نرخ ارز حقیقی تعادلی شامل بهرهوری، تراز منابع، شاخص تعرفه، نرخ ارز اسمی و موقعیت سیاستهای پولی و مالی اختصاص یافته است در بخش سوم, ساختار بلندمدت در یک دستگاه همانباشته همزمان شناسایی و براورد شده و روابط کوتاهمدت مربوطه با استفاده از الگوی تصحیح خطای ساختاری تجزیه و تحلیل میشود.
روابط تعادلی بلندمدت براساس الگوی نظری ارائه شده در بخش دوم، اندازه و اهمیت آماری ضرایب و آزمونهای همانباشتگی به صورت زیر تصریح شدهاند: (1) (2) که در آن لگاریتم نرخ ارز حقیقی وارداتی تعادلی، لگاریتم نرخ ارز حقیقی صادراتی تعادلی، شاخص بهرهوری (نسبت تولید به اشتغال کارگاههای بزرگ صنعتی)، تراز منابع (تفاوت میان واردات و صادرات غیرنفتی به تولید ناخالص داخلی()، شاخص تعرفه(شکاف میان قیمتهای داخلی و خارجی برای کالاهای وارداتی), نرخ ارز مؤثر اسمی, متغیر روند و متوسط نرخ رشد در دوره نمونه است.
نمودار 1- توابع عکسالعمل آنی ناشی از تکانه واحد بهرهوری نمودار 2- توابع عکسالعمل آنی ناشی از تکانه واحد نرخ ارز اسمی نمودار3- توابع عکسالعمل آنی ناشی از تکانه واحد تراز منابع نمودار 4- توابع عکسالعمل آنی ناشی از تکانه واحد شاخص تعرفه 5- جمعبندی و نتیجهگیری در این مقاله، عوامل تعیینکننده نرخ ارز حقیقی تعادلی در کوتاهمدت و بلندمدت مبتنی بریک دستگاه هم انباشته همزمان و الگوسازی تصحیح خطا برای سالهای1381-1338 مورد بررسی قرار گرفته است.
36- Hinkle, Lawrence E, and Nsengiyumva, Fabien, (1999a), "External Real Exchange Rates: Purchasing power Parity, the Mundell - Flemeing Model, and Competitveness in Tradables", in Hinkle, Lawrence E, and Montiel, Peter J."