خلاصة:
گسترش اسلام درحوضه مدیترانه درقرن اول هجری زمینه تاسیس حکومت های اسلامی را دراین حوضه بوجود آورد هریک از حکومت اسلامی این حوضه طی قرون اول تا هفتم هجری با جلب نظر مردم وتحکیم پایه های حکومت، طی دوره حاکمیت در پیشرفت اقتصادی حوضه مدیترانه کوشابوده ودستاوردهای اقتصادی مهمی برجای نهادند. تاسیس بندر، احداث کارخانه کشتی سازی ، انتظام امورکشاورزی وصنعتی واهتمام به تجارت وگسترش آن در سرزمین های اسلامی از ثمرات حاکمیت مسلمین درحوضه مدیترانه بوده است. دربین دولت های اسلامی ، نقش فاطمیان وامویان اندلس به لحاظ قدرت، قدمت ومیزان تاثیرگذاری در تحولات اقتصادی ، خصوصا پیشرفت تجارت از سایرین بیشتر بوده است .بررسی وشناخت فعالیت بازرگانی مسملین درحوضه مدیترانهه هدف ومسئله مهم این مقاله است.
ملخص الجهاز:
دکتر مصيب عباسي استاديار دانشگاه آزاد اسلامي واحد علي آباد کتول بررسي تجارت مسلمين درمديترانه از قرن دوم تا ششم هجري چکيده : گسترش اسلام درحوضه مديترانه درقرن اول هجري زمينه تأسيس حکومت هاي اسـلامي را دراين حوضه بوجود آورد هريک از حکومت اسلامي اين حوضه طي قرون اول تا هفتم هجـري با جلب نظر مردم وتحکيم پايه هاي حکومت ، طي دوره حاکميت در پيـشرفت اقتـصادي حوضـه مديترانه کوشابوده ودستاوردهاي اقتصادي مهمي برجاي نهادنـد.
برخلاف نظر فليپ حتي ، گوستا ولوبن در مطالعات وتحقيقات خود درباره تجارت مسلمين با اروپا مـي نويـسد: (( چـون دريـاي مديترانه در تـصرف مـسلمين بـوده اسـت لهـذا در تمـام بنـادر افريقـا واروپـا از هرقبيـل محصولات فلاحتي وصنعتي خود را از قبيل پنبـه ، زعفـران ، کاغـذ ، پارچـه هـاي حريـر، تجاري مهم مسلمين ومشرق زمينان با اروپاست بلکه تنها راه تجـاري دريـايي بـسيار مهـم اروپا با مشرق زمين است .
دامنـه فعاليت هاي تجاري مسلمين در حوزه غربي در چند سو استمرار داشت : يکـي تجـارت بـا آفريقا ومصر و به تعبير ديگر حوزه جنوبي مديترانه ، ديگري تجارت با شرق خصوصا شام وبغداد وحتي از اين طريق تا شرق دور وآخري تجارت با اروپا است که در اين قسم تجـار اندلسي به علت همجواري با سرزمين هاي اروپاي غربي فعاليت بيـشتري نـسبت بـه سـاير تجار داشتند.
تجار اندلـسي نـه تنهـا ١- اسلام وتمدن اسلامي ، ج اول ، ص ١٩٣ ٢- همان ص ٩٧-١٩٦ ٣-سلمي خضرا ، جيوسي ، ميراث اسپانياي مسلمان ، گروه ترجمه زبانهاي اروپايي ، بيناد پژوهش هاي اسلامي استان قدس رضوي ، ١٣٨٠ ج دوم ص ٢٧٤ در بنادر ياد شده به مبادله کالا مشغول بودند بلکه خـود درنقـاط دور دسـت جهـان اسـلام تجارت مي نمودند.