خلاصة:
علاوه بر تحولات سیاسی در عصر ساسانیان، وضوح پیشرفتهای خاص علمی و فرهنگی نیز در این روزگار چشمگیر بوده است. اقدامات پادشاهان ساسانی و نقش آنها در ترجمه کتاب یونانی و هندی به زبان پهلوی، نگرش ایرانیان را نسبت به علم ودانش دچار تحول کرد.و در این میان گندی شاپور به عنوان مرکز بزرگ علمی ودانشگاهی معتبر از جایگاه والایی برخوردار گشت. بنای این شهر را به عصر شاپور اول و اوج گسترش فرهنگی آن را به دوران حکومت خسروانوشیروان مربوط می دانند.
پیشرفتهای علمی این دانشگاه در زمینه طب، نجوم وریاضی آوازه آن را جهاین کرده بود و گندی شاپور مرکز تلاقی اندیشه های علمی جهان باستان به شمار می رفت. نگرشهای علمی هندوان، یونانیان، اسکندریان و علمای یونانی به زبان بادانش ایرانی در هم آمیختند و بر آیند این تحول علمی چون درخت تناوری شد که در دوران اسلامی به بار نشست و پایه های عظیم نجوم و بالاخص طب اسلامی را پدید آورد. پیدایی بیت الحکمه و کتابخانه مهم آن خزنه الحکمه، ضرورت اقدام در ترجمه اثار و به واقع پیدایی نهضت ترجمه، رونق و گسترش مراکز پزشکی و بیمارستانها در بغداد از جمله عوامل تاثیر گذار گندی شاپور بر نهضت علمی و فرهنگی مسمانان بود. دانشگاه گندی شاپور که چندین قرن پس از اسلام نیز به حیات خود ادامه داد، در واقع عامل انتقال موسسات تمدنی و فرهنگی دنیای قدیم به عصر اسلامی شد.
ملخص الجهاز:
/ استاديار گروه تاريخ دانشگاه آزاد اسلامي بجنورد تأملي بر جايگاه علمي وفرهنگي دانشگاه گندي شاپور چکيده : علاوه بر تحولات سياسي در عصر ساسانيان ، وضوح پيشرفتهاي خاص علمي و فرهنگي نيز در اين روزگار چشمگير بوده است .
گندي شاپور به عنوان بزرگترين مرکز علمي – فرهنگي دوره ساساني و در نتيجه توجه ايرانيان به علوم مختلف ، به صورت دانشگاهي بزرگي در عصر خود از اعتبار و ارزش وافر برخوردار گشت .
در واقع وجود يک چنين زمينه هاي فرهنگي، عاملي در پيدايي دانشگاه بزرگ اين شهر گشت تا آنجا که دانشگاه گندي شاپور به عنواني کي مکتب علمي نه تنها در عصر خود قابل اعتبار وارزش بود بلکه تا قرن دوم هجري / هشتم ميلادي نيز ايده ها و انديشه هاي فکري صاحبان مکتب گندي شاپور در جهان اسلام نافذ بود.
اگر چه گندي شاپور مهمترين تحولات فرهنگي خود را از عصر خسروانوشيروان به همراه داشته است اما به طور حتم زمينه هاي برقراري موقعيت فرهنگي اين شهر از مدتها قبل آماده شده بد.
بسياري از نسطوريان ديگر به خاک ايران روي آوردند و مراکز مذهبي خود را در تيسفون برپا کردند و نيز توانستند در ايران و سرزمين هاي متصرفي ايران به نشر علوم بپردازند که بزرگترين نتيجه آن رونق و گسترش علمي گندي شاپور و انتقال علوم به اين مرکز بود که به عنوان يک مکتب علمي داراي نفوذ و اهميت بسيار گرديد.