خلاصة:
یکی از اجزای سلسله مراتب تکوینی شهرها محله است.محله به عنوان یک جزء کلاسیک در شهرها در حقیقت یکی از عوامل اصلی هویت آن میباشد.بنابراین توجه به این ساختار در سازمان فضایی شهرها بسیار مهم و ارزشمند است.در این مقاله سعی بر این است که ضمن بیان نقش و جایگاه محله در ساختار فضایی شهرها،عواملی نظیر ساختار تکوین،ساختار مدیریتی و ساختار فیزیکی آن در قالب عوامل زیر مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد: 1-چگونگی تکوین، 2-عوامل مؤثر در شکلگیری و تداوم حیات محله، 3-ترکیب اجتماعی، 4-ساختار مدیریتی، 5-ساختار فیزیکی و اجزای آن، 6-خصوصیات کالبدی.
ملخص الجهاز:
"به این ترتیب،مطالعه در بافت هر محله،علاوه بر مشخص کردن دانهبندی فضای کالبدی آن تعیین مقررات نسبی و رابطهای بین فضاهای پر و خالی، میتوانند بهطور غیر مستقیم موارد دیگری را نیز برای جستجوگر مشخص کنند از جمله: 1-شبکههای ارتباطی دلخواه دسترسیها و خصوصیات کلی راهها و کوچهها و تشخیص راههای فرعی و اصلی، 2-نحوهء توزیع فضایی فعالیتها، 3-چگونگی استقرار طبقات اقتصادی-اجتماعی در محلههای شهر، 4-نحوهء شکلگیری و مراحل رشد و توسعهء شهر و محلههای آن در طول تاریخ.
بهطور خلاصه میتوان گفت که بحث مربوط به محله،امروزه میتواند در نظام برنامهریزی شهری جایگاه بس مهمی را به خود اختصاص دهد و خوشبختانه در سیر تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران این ساختار وجود داشته است.
اگرچه در نظام نوین شهرسازی به این مسئله کمتر توجه شده است،ولی امروزه به دلیل رشد و گسترش دامنه فیزیکی شهرها و تنوع نیازمندیهای شهرنشینان و بحث عدالت اجتماعی در شهرها که برنامهریزان را موظف به تأمین نیازمندیهای مختلف تمامی اقشار و طبقات اجتماعی شهرها میکند، بحث محله جایگاه ویژهای را در برنامهریزی شهری دنیا به خود اختصاص داده است؛و حتی طرفداران رویکرد عدم تمرکز(لینچ،6731 ص 523)به این نکته اشاره دارند که محله فضایی است که میتواند اقتصاد و خدمات عمومی خود را تحت نظارت درآورد و هر گونه حرکتی که به خودکفایی این ساختار فضایی منجر شود،عواملی مانند غذا،انرژی، مسکن و اشتغال را مورد توجه و حمایت قرار میدهد."