خلاصة:
شهر تبریز به عنوان بزرگترین شهر منطقه شمال غرب کشور،در جلگه وسیع و نسبتا مسطحی در کناره شرقی دریاچه ارومیه واقع شده است و دارای واحدهای توپوگرافی، لیتولوژی و ژئومورفولوژیک مختلفی میباشد.در دهههای اخیر،دخالت بیرویه و بدون شناخت انسان در زمینه دینامیک محیط طبیعی در راستای اجرای برنامههای عمرانی، گسترش شهر را به سمت مناطق مخاطرهآمیز سوق داده است،به طوری که با ایجاد تغییراتی در محیط،سبب تشدید سیستمهای مورفوژنز و وقوع پدیدههای ژئومورفیک مانند زمینلغزشها شده است.این مقاله از طریق بررسی مکانیسم و علل وقوع زمینلغزشها در محدوده شهر تبریز،با استفاده از تصاویر ماهوارهای(لندست ETM مربوط به سال 2002)و سیستم اطلاعات جغرافیایی،بر نقش فعالیتهای چند دهه اخیر انسان در افزایش فراوانی وقوع زمینلغزشها،تأکید میکند.نتیجه مطالعه نشان میدهد که اغلب زمینلغزشهای شهر تبریز مربوط به ناپایداری شیبهای طبیعی میباشد.با وجودی که پایداری خصوصیات ذاتی این شیبها میباشد،ولی این ناهمواریها تا دهههای گذشته،حالت پایداری نسبی خود را حفظ کرده بودند،ولی به دنبال توسعه بدون برنامهریزی شهر و هدایت فعالیتهای شهرسازی(ایجاد شهرکهای جدید،احداث شبکههای حملونقل شهری،خطوط انتقال نیرو و غیره)به سمت مناطق مستعد ناپایداری،فراوانی رویداد انواع زمینلغزشها در بخشهای مختلف شهر افزایش یافته و در آینده مخاطرات و مشکلات فراوانی را برای برنامهریزان و مسؤولان شهری به همراه خواهد داشت.
ملخص الجهاز:
"گسترش شهر را به سمت مناطق مخاطرهآمیز سوق داده است،به طوری که با ایجاد تغییراتی
شهر تبریز با قدمتی در حدود سه هزار سال،بارها در اثر بلایای طبیعی مانند زلزله،سیل
پدیدههای جوی و زمینشناختی این شهر مطالعات زیادی انجام شده است.
مطالعات بنیادی در مورد زمینشناسی و تحولات ژئومورفولوژیکی جلگه و شهر تبریز
انتقادی به توسعه ناموزون شهر تبریز متذکر میشود که این رشد ناموزون بر پهنه اراضی که
جمله این پژوهشها،مطالعهای است که به دنبال وقوع زمین لغزش طی سالهای 37-
این راستا،مطالعه حاضر سعی دارد ارتباط بین گسترش شهر تبریز و اجرای برنامه های
برای بررسی علل این پدیدهها،محدودهء گسترش شهر تبریز از طریق نقشههای
جدول 1-نمونههایی از وقوع انواع زمینلغزشها در محدوده شهر تبریز
پدیدههای سنگریزش و واژگونی از ویژگیهای ارتفاعات شمالی شهر تبریز میباشد.
شکل 2-گسترش شهر تبریز به سمت واحدهای رسوبی چینخورده میوسن در شمال و شمال شرقی
شمالی شهر تبریز(پاسداران)از پای کوه عون بن علی و در برخی اوقات،برخورد مسیر راه
شکل 3 الف-تهدید مناطق مسکونی شمال شهر تبریز از طریق ناپایداری دامنههای جنوبی کوه عون
شهر به سمت مناطق ناهموار،فراوانی وقوع و خطرات ناشی از رویداد آنها فزونی یافته است.
ساخت بناهای چند طبقه،موجب تشدید وقوع این پدیده شده و در آینده نزدیک خسارتهای
سبب تشدید ناپایداری و وقوع لغزش شده است.
شکل 6-احداث ساختمانهای چند طبقه بر روی رسوبات چینخورده،وقوع زمین لغزش و تهدید مساکن بالادست و پایین
انواع زمینلغزشها در بخشهای مختلف شهر شده است.
تداوم گسترش شهر و ساختوسازهای بیرویه به سمت ارتفاعات شمالی و مناطق شرقی
مورد نمونه:شهر تبریز"،نشریه دانشکدهء علوم انسانی و اجتماعی،دانشگاه تبریز،سال"