ملخص الجهاز:
"اگر جملهها را به صورت زیر بنویسیم: (به تصویر صفحه مراجعه شود) سؤال این است آیا در میان نهاد و فعل معلوم که«حرف اضافه+گروه اسمی(متمم)»قرار گرفته جزء اصلی جمله است؟که پاسخ منفی است،زیرا فعلهای«تابیده بود و چکید»دارای مفهوم کاملاند.
اکنون جملهها را به صورت درست زیر مینویسیم: (به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار جملههای سهجزئی گذرا با فعل متممدار در تدریس این درس بر مطالب صفحهی 57 از درس دهم زبان فارسی(3)عمومی ایراد گرفته میشود: «...
در جملههای سمت راست با پرسشهای«چه چیز را؟و چه کسی را؟»جزء کاملکنندهی گزاره را مشخص میکنیم که جزء اصلی جمله است (به تصویر صفحه مراجعه شود) ب)جملههای سهجزئی گذرا به مفعول با فعلهای ناگذری که با تکواژ گذراساز«ان»مفعولدار میشوند.
جملههای چهارجزئی گذرا به مفعول و متمم:(نهاد+مفعول+متمم+فعل) ساخت این جملهها نیز به دو صورت است: الف)ساخت دستهی اول با فعلهایی است که گذرا به مفعول و متمم است و فعل با«ان»گذراساز،گذرا نمیشود مانند: (به تصویر صفحه مراجعه شود) ب)ساخت دستهی دوم با فعلهای سهجزئی گذرا به مفعول و متمم است که تکواژ سببی گذراساز،این گروه فعلها را از سهجزئی به چهارجزئی تبدیل میکند،مانند: (به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار جملهی چهارجزئی گذرا به مفعول و متمم (به تصویر صفحه مراجعه شود) 2.
مثال: (به تصویر صفحه مراجعه شود) نتیجهگیری: با توجه به بررسی جملههای سادهی معلوم و مجهول مشخص میشود که کوچکترین جمله«ساده دوجزئی»و بزرگترین جمله«چهارجزئی»است و «فعل»نقش اصلی و اساسی در تعیین اجزای جمله دارد،زیرا فعل با توجه به مفهوم و پیام خود،«مفعول و متمم یا مسند»و یا«مفعول و متمم،مفعول و مسند،متمم و مسند و دو مفعول»میگیرد."