خلاصة:
هدف مقالة حاضر بررسی و نقد نظریة بومشناسی سازمانهاست. این نظریه میکوشد نحوة تاثیر شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را در وفور و تنوع نسبی سازمانها تبیین کند، و تغییر ترکیب سازمانها را در طول زمان نشان دهد. این نظریه برخی از مفاهیم کانونی و، به ویژه، منطق بنیادی خود را از علوم طبیعی میگیرد و چنین فرض میکند که محیط سازمان میتواند از میان گروهی ازسازمانهای رقیب، آنهایی را که نیازهای محیط را به بهترین نحو برآورده میسازند، برای ادامة حیات انتخاب کند. فایدة بومشناسی سازمانها این است که محققان را از جهتگیری فوقعقلانی یا خوشبینانة افراطی در مورد طرز کار سازمانها برحذر میدارد. اما، هدفمندی سازمانها و افراد، نقش روابط قدرت فردی و گروهی در پیامدهای سازمانی، و اهمیت فعالیتهای هماهنگ را در کاهش عدم اطمینان محیطی نادیده میگیرد.
ملخص الجهاز:
"اما محدودیت منابع و رقابت سازمانها موجب میشود که محیط، قدرت زیادی بر سازمانها اعمال کند و از میان سازمانهای رقیب، آنهایی را که با مقتضیات آن سازگارترند، انتخاب کند؛ یعنی به آنها اجازه دهد که به حیات خود ادامه دهند.
«از این رو، افزایش و کاهش تعداد و نسبت انواع مختلف شکلهای سازمانی را در جامعه میتوان [نتیجة] نوعی مبارزة داروینی تلقی کرد که در جریان آن، سازمانها در کنامهای منابع با هم رقابت میکنند، [و] در صورت عدم توفیق از بین میروند، یا اگر بتوانند، در جست و جوی کنام منبع جدیدی که در آن بتوانند ادامة حیات دهند، به حرکت در میآیند» (Turner, 1998: 114).
برای آشنایی با عوامل و متغیرهای دخیل در فرایندهای رقابت و انـتخاب در مـدل بـومشناسی حـنان و فـریمن، نـک :Turner,1998:115 ابلهانه، برنامه ریزی شده باشد یا غریزی، آشکارا میتوانند در روندهای آتی سازمانهای خود تأثیر گذارند، اما در شرایط نامطمئن و رقابتی، توانایی افراد برای درک و اجرای تغییراتی که احتمال توفیق سازمان و شانس بقای آن را زیاد کند، بسیار محدود است (Baum,1996:78).
حنان و فریمن (1984: 151) مینویسند : «حتی وقتی افراد میکوشند که با محیطهای خود سازگار گردند، مادام که محیطها بسیار نامطمئن هستند یا درک درستی از روابط وسایل و اهداف وجود ندارد، کنش [ آنها ] برای انطباق ممکن است تصادفی باشد».
این موضوع دربارة سازمانهای قدرتمند دولتی و جامعة مدنی نیز صدق می کند و علت آن هم روشن است : وقتی سازمان بزرگ میشود و به اندازة معینی میرسد، قدرتش برای کنترل محیط فزونی میگیرد و خطراتی که بقای سازمان را تهدیدمیکند کاهش مییابد."