خلاصة:
بشر در طول تاریخ پیدایش خود همواره متکی به قدرت آفرینش و ابتکار خود بوده و با نوآوریهای شگفتانگیز کیفیت و کمیت زندگی را دگرگون کرده است. ابتدا با استفاده از اشیای پیرامون خود به عنوان ابزار تسهیلکننده و سپس با ساختن این ابزارها با استفاده از قدرت اندیشه راه را برای متحول ساختن زندگی هموار ساخت و از این طریق، با ترکیب فناوری با ساختار اجتماعی، شیوههای نوینی از زندگی را پدید آورد. اما متأسفانه، حاصل این خلاقیتها و ابتکارات، که به صورت دانش و فناوری تبلور می یابد، بهدرستـی و عادلانه در میان کشورها و در درون کشـورها در میان اقشار مختلف مردم توزیـع نمیشود. بزرگترین مشکل امروزی مردم محروم ، که میتوان آنها را حاشیهنشینان جامعة اطلاعاتی (information society ) نام داد، این است که شکاف میان آنها و برخوردارشوندگان از امکانات بنیادی جامعة اطلاعاتی، یعنی فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا)، روز به روز عمیقتر و گستردهتر میشود. برخی استدلال میکنند که فاوا، به عنوان یک دستاورد جدید بشری، به جای اینکه شرایط زندگی اکثریت مردم جهان به ویژه در مناطق محروم و دور افتاده را بهبود بخشد، خود باعث ایجاد این شکاف و به حاشیه رانده شدن آنان شده است. اما گروه دیگر عقیده دارند که فناوری جدید به خودی خود به این نتایج منتهی نشده بلکه شیوة توزیع و کنترل آن است که این وضع را به وجود آورده است. بنابراین، کارآمدی و اثربخشی استفاده از این فناوری در گرو توزیع عادلانه امکانات استفاده از آن، انطباق با شرایط و وضعیت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی این گروهها و تبادل آزاد و بدون مانع اطلاعات بین ملتها و جوامع است. نظامهای آموزشی کشورها چگونه میتوانند از پیدایش این گروه حاشیهنشین جلوگیری کنند و آنان را با بقیة اعضای جامعة اطلاعاتی، در هردو سطح ملی و جهانی، همراه سازند؟ آیا از میان برداشتن موانعی مانند بیسوادی سنتی و انواع جدیدتر آن مانند بیسوادی مهارتی، فرهنگی، اجتماعی، رایانهای و فناوری اطلاعات و ارتباطاتی میتواند آنان را یاری دهد به طوری که در سطح ملی به رفع محرومیت اطلاعاتی و در سطح جهانی به کاهش شکاف اطلاعاتی میان ملتها و زندگی مسالمتآمیز در دهکدة جهانی منتهی شود؟ این مقاله در صدد یافتن راهکارهایی برای حل مشکل یاد شده است که از یک سو به کارگیری نظام آموزش مداوم و مادامالعمر را تسهیل کند و از سوی دیگر نشان دهد که رویکردهای جدیدی مثل آموزش باز و از راه دور و استفاده از فاوا گزینة مناسبی در این فرایند است.
ملخص الجهاز:
"متخصصان تربیتی چارة کار را در طراحی نظامی برپایة راهبردهای ایجاد فرصت برابر و فراهم سازی امکان مشارکت همگانی در شکلدهی به جامعة در حال یادگیری میدانند، اما جامعهشناسان تربیتی به گونة دیگری به موضوع نگاه میکنند و سؤال مهم و قابل تأملی در برابر متخصصان تربیتی قرار میدهند: آیا نظامهای آموزش و پرورش جهان در شکل کنونی خود فرصتی برای کاهش نابرابریهاست یا عاملی برای ایجاد آن؟ پاسخ دادن به این سؤال بسیار دشوار است، چون هردو بخش این گزارة استفهامی به نحوی پاسخ مثبت دارد.
از دیدگاه سازمان مذکور، رشد و توسعة فاوا از جهات زیاد برای کشورهای آفریقایی مفید واقع شده و به همین دلیل استفاده از آن در آموزش و پرورش در سمپوزیم منطقهای آفریقا با عنوان « ارتباط از دور برای توسعه» در اتیوپی مورد تأیید قرار گرفت و مفید بودن آن در زمینههای زیر تأیید شد: فراهم کردن اطلاعات مهم و ضروری توسعه و گسترش آموزش غیر رسمی فراهم ساختن امکانات ارتباط دو سویه بین یاددهنده و یادگیرنده ایجاد شرایط لازم برای یادگیری تعاملی ایجاد انگیزه در مردم و تسهیل فرایند تصمیمگیری جمعی قادر ساختن جوامع کوچک به طراحی و برنامهریزی برای حل مسائل خود زمینهسازی برای تأمین هزینه و کنترل آن در آموزش غیر رسمی."