ابن عربی، بنیانگذار جهان بینی عرفانی مقالة

عرفان یک حوزه مستقل معرفتی است که با روش کشف و شهود به بررسی انسان و جهان می‌پردازد و غایت اصلی آن شناخت حق و اسما و صفات اوست . عارف نیز کسی است با سیر و سلوک، از منزل بیداری به منزل وصول به حق نائل می‌شود . عرفان به دو بخش عملی و نظری تقسیم می‌شود . در حوزة عرفان ‹ شناخت و خواستن › و ‹ دیدن ورفتن› به هم آمیخته است. عرفان نظری شبیه به فلسفه و نوعی جهان بینی است. عرفان نظری بعنوان یک نظام معرفتی و جهان بینی مخصوص، بوسیله محی الدین ابن عربی تأسیس گردید . ابن عربی آثار زیادی دارد؛ از آثار وی « فتوحات مکیه » و « فصوص الحکم» از همه مهمتر و عمیقتر است. مروجین عقاید ابن عربی، به علت اهمیت مطالب فصوص الحکم و تاثیر آن در آرای صوفیه معاصر ابن عربی و عرفان بعد از او بالغ بر 120 شرح فارسی و عربی بر آن نوشته‌اند .

"قیصری در توجیه رابطه عرفان و برهان و علل گرایش جماعت عرفا به بیان فلسفی و منطقی و استدلالی و به تعبیر دیگر، تمایل به عرفان نظری را چنین بیان می‌کند: «هر چند این علم، علمی است کشفی و درونی که جز صاحبان وجد و شایستگان عیان و شهود، کسان دیگر از آن بهره‌ای ندارند، اما می‌‌بینیم که علمای ظاهری بر این گمانند که این علم نه اساسی دارد و نه حاصلی، بلکه همه، تخیلات شعری و طامات ذکری است. 2- فصوص الحکم: این کتاب مشتمل بر خلاصه مذهب ابن عربی، بویژه متضمن بیان کامل و دقیق عقاید او در وحدت وجود بوده که پایه و اساس عرفان نظری است. » (22) ابوالعلا عفیفی در مقدمه خود بر فصوص الحکم در منزلت این اثر گرانمایه می‌نویسد: «مبالغه نیست اگر گفته شود که همانا کتاب فصوص‌الحکم بزرگترین اثر ابن عربی است. قونوی نه فقط به شرح و توضیح آثار استاد بویژه فصوص پرداخت و کتاب «فکوک» (24) را در این باره تحریر کرد،‌ بلکه باید او را به عنوان بزرگترین مروج عقاید ابن عربی و شارح قاعده «وحدت وجود» نام برد. قیصری قسمتی از مطالب نفیس ولایت کلیه را به اهمال واگذار نموده است، ما آن را مشروحا بیان کرده‌ایم و شاید بر طبق قواعد اهل ذوق و شهود و کشف مطابقا للبراهین العقلیه، کسی به این تفصیل متعرض ولایت کلیه نشده است» (30) هانری کربن، پروفسور در سربن و رئیس انستیتوی ایران و فرانسه، مسشترق و محقق فرانسوی در اهمیت شرح آشتیانی بر مقدمه قیصری می‌نویسد: «باید فورا متذکر شد که این کتاب آقای آشتیانی، به نظر من، از هم اکنون بهترین اثری است که می‌توان با طالبان عرفان علمی و مسائل آن که می‌خواهند در راه آموختن این علم قدم بگذارند،‌به زبان فارسی پیشنهاد کرد."