خلاصة:
مهرپرستی از آیین های کهنی است که هزاران سال پیش در ایران و هند و روم رایج بوده و در راس این آیین، ایزدی به نام «مهر» قرار داشته است. با توجه به اینکه مهر، روزگاری بزرگ ترین ایزد بوده است، می توان گفت که ایزدان همراه او؛ یعنی ماه، ناهید، خورشید، باد و ایزدانی نظیر سروش و رشن (ایزد دادگری)، تحت فرمان «مهر» آفرینش را پاسبانی می کرده و از شمار یاران او محسوب می شده اند. به تعبیری دیگر اثربخشی آن ها زمانی معنا می یافته است که در کنار «مهر» و نه مستقل از او مطرح باشند. در این میان خورشید از دیرباز در کنار «ایزدمهر» مطرح بوده است و با توجه به پرستش آن دو از سوی اقوام ایرانی و غیرایرانی و با توجه به هم نامی و داشتن ویژگی های مشترک، به مرور زمان یکسان شمرده شده اند و بدین گونه خورشیدپرستی مترادف مهرپرستی دانسته شده است. از آنجا که در ریگ ودا، اوستا و سایر متون مذهبی کهن، «مهر» و خورشید جدای از هم مطرح شده اند، می توان به روشنی دریافت که در اصل یکی نبوده اند. در این جستار برآنیم تا این موضوع را بررسی کنیم و به جایگاه و نقش «مهر» و خورشید در منظومه های حماسی ملی بپردازیم و نشان دهیم که در بسیاری از موارد خورشید در معنای «ایزدمهر» به کار رفته و ویژگی های او را دارا شده است.
One of the ancient ritual in practice for miliniums in Iran، India، and Rome is Mehr worship. It has been headed by a god named Mehr. Being the greatest of gods، mehr is assisted in guarding the univers by such subordinate associate gods as Moon، Venus، Sun and wind as well as Soroush and Roshan (god of justice). These many may not be independent، they are not of any effect unless they serve on the side of Mehr. Sun worshipped by both Iranians and MonIranians is considered to have so much in common with Mehr، hence invariably taken the same as that. The two names meaning the same، sun worship has equated itself with Mehr worship. However، ancient religious texts like Rigveda and Avesta refer to Mehr and sun separately. This obviously suggests that the two gods are distinct ones.
The present research is a verification of the above – mentioned. It aims at the status of Mehr and Sun in national epics، which finally leeds to the conclusion that the word Sun is employed in numerous texts with the same characteristics as Mehr، the god.