خلاصة:
در شماره پیشین فصلنامه مصباح، مقاله ای از نگارنده با عنوان بررسی تاریخ روابط خارجی ایران با غرب در اوایل دوره قاجار به چاپ رسید که در آن چگونگی اطلاع یابی از اوضاع خارج و سیاست خارجی دولت ایران و عوامل موثر در آن( در دوره مورد بحث) مورد بررسی قرار گرفت اینک و در ادامه آن مقاله چگونگی دایره سیاست بین المللی کشیده شدن ایران با تکیه و توجه بیشتر به عوامل بیرونی به بحث گذاشته شده است تا مکمل مقاله قبل باشد در این مقاله روابط و سیاست دولت های روسیه و فرانسه و انگلیسی که سه قدرت بزرگ و مسلم آن روز اروپا و جهان به شمار می آمدند تا آنجا که با روابط و سرنوشت ایران مرتبط بوده مورد بررسی قرار گرفته است برای جلوگیری از مفصل شدن مقاله پاره ای از توضیحات مربوط به تحولات اروپا در حاشیه درج شده است
جاءت فی العدد الثانی عشر من مجلة المصباح الفصلیة مقالة من قبل الکتاب بغنوان
"دراسة تاریخ العلاقات الخارجیة الایرائیة مع الغرب فی اوائل العصر القجریء حیث
جاءت الدراسة فیها حول کیفیة الکش عن الاوضاع و السیاسة الخارجیة للحکومة
الایرانیة و الموامل المؤثرة فیها (فی المصر المذکور) والآن و فی صندد عرض هذه المقالة
لتکمیل المقالة السابقة یطرح موضوع کیفیة جذب و إدخال ایران فی اطار السیاسة الدولیة
مع الاعتماد و التو جه إلی العوامل الخارجیة اکثر من العوامل الأخرئ.
إن هذه المقالة قد تطرقت الی دراسة العلاقات السیاسیة لدول روسیا و فرنسا و بربطائیا
التی تعتبر بالتأ کید القویٰ العظمی الثلائیة فی ذلک العصر فی اوربا و العالم» مع ایران.
حیث أصبحت هذه السیاسة ذات أثر فعال لتحدید العلاقات مع ایران و تقریر مصیرها. و
من أجل الوقوف امام الشرح المطول لهذ المقالة التی تتعلق بالتطورات فی اورباء لذا
طرح قسم من هذا الموضوع فی الهامش.
ملخص الجهاز:
34ولی با وجود درخواستهایمکرر ایران اقدامی در این زمینه از جانب انگلستان صورت نگرفت و با برقراری روابطو عقد قرارداد بین ایران و فرانسه که مقدمات آن فراهم شده بود،قطع روابط با انگلستانعملی شده مضافا اینکه درخواست واگذاری بندرهای بحر و خزر و هرمز و بوشهر ازطرف انگلیس در برابر کمک35به ایران هم یک بازی و فریب سیاسی بیش نبود و به نظرنگارنده حتی اگر ایران تسلیم این درخواست هم میشد،طرف دیگر به هیچوجه حاضرنبود به دوستی خود با روسیه خدشهای وارد سازد.
ژوبر که در بایزید عثمانی گرفتار وزندانی شده بود با نامه نوشتن عباس میرزا به یوسف پاشا حاکم ارزروم آزاد شد و"به درگاه نایب السلطنه آمد و از آنجا در چمن سلطانیه حاضر حضرت پادشاه شد ورسالت خویش بگزاشت"47(شوال /1220ژوئیه 1806)ناپلئون در نامهای که برایشاه فرستاد از برقراری روابط دوستانه صحبت کرد و ضمن تمجید از نادر وآقا محمد خان،دومی را سرمشقی برای فتحعلی شاه تلقی نمود و پس از بالیدن بهافتخاراتش دولت ایران را بر ضد روسیه و انگلیس تحریک کرد.
با اعمال این سیاست حتی اگر ناپلئون در صورتی که تصمیمقطعی به لشکرکشی به هند را هم در سر داشته ولی امکان عملی کردن آن را به دستنمیآورد،نتیجه فوری تجهیز و تسلیح ایران منحرف کردن توجه روسیه به مرزهایجنوبی خود و باز شدن دست فرانسه در اروپا بوده است بعلاوه حمله به هندوستان جز باتجهیز و اصلاح قشون ایران ممکن نبود.