خلاصة:
متفکران اسلامی سه معیار عقیدتی و حقوقی-سیاسی و عرفی را در تقسیم جهان از منابع اسلامی استنباط کردهاند.از نظر معیار اول اسلام بدنبال ایجاد یک اتحاد معنوی و فطری برای همه انسانها است،تا بر اساس آن همه انسانها تحت حکومت الهی قرار بگیرند.با این نگاه اسلام به مرزهای مادی و جغرافیایی اصالت نمیدهد و مرزهای جهان اسلام،با سه ملاک اعتقادات ساکنان یا قلمرو حکومت اسلامی یا ملاک اجرای احکام اسلام و رعایت شعائر مشخص میشود.از سوی دیگر تدبر در بخش معاهدات و پیمانها از نظر اسلام ما را به معیار حقوقی-سیاسی میرساند.با این معیار مرزهایی که طبق قرارداد و پیمان بین کشورهای دیگر و حکومت اسلامی معین شده است،از دیدگاه اسلام معتبر است.با دقت در آیین اسلام به خصوص عنوان مرابطه پی بوجود مرز و اهمیت آن از دیدگاه اسلام به عنوان پدیدهای اعتباری و عرفی میبریم.چراکه دولت اسلامی حفظ و نگهبانی از قلمرو خود را در مقابل مداخله خود را در مقابل مداخله و تجاوزات خارجی بعهده دارد.به این منظور ناگزیر باید قلمرو خود را از سرزمینهای دیگر مشخص و متمایز کند.
ملخص الجهاز:
"صاحبنظران و فقهای اسلام با توجه به مقتضیات و نیازهای هرعصر تقسیمبندیهای گوناگونی از جهان ارائه کردهاند که مجموع نظرات ایشان را میتوان در سه نظریه بیان کرد: نظریه اول:تقسیم جهان از لحاظ فکری-عقیدتی نظریه دوم:تقسیم جهان از لحاظ حقوقی-سیاسی نظریه سوم:تقسیم جهان از لحاظ عرفی-سیاسی 1-تقسیم جهان از لحاظ فکری-عقیدتی یک دسته از متفکران مسلمان جهان را از دیدگاه فکری و عقیدتی به سه منطقه تقسیم میکنند: 1-1-تقسیم جهان به دار الاسلام و دار الکفر از لحاظ عقاید ساکنان 1-2-تقسیم جهان به دار الاسلام و دار الفکر از لحاظ قلمرو حکومت 1-3-تقسیم جهان به دار الاسلام و دار الکفر از لحاظ اجرای احکام اسلامی 1-1-تقسیم جهان به دار الاسلام و دار الفکر از لحاظ عقاید ساکنان از این منظر دار الاسلام همه انسانهای معتقد به مبانی اسلامی را در بر میگیرد و شامل کلیه گرویدگان این مکتب هرچند از نظر خاک،رنگ،نژاد،زبان با هم اختلاف داشته باشند،میگردد.
بنابراین هرجا که مسلمانان حضور داشته باشند و حاکمیت آن منطقه در اختیارشان باشد(دار الاسلام)و هرجا که حاکمیت آن متعلق به کافران است(دار الکفر)محسوب میشود (هنگامی که جزئی از اجزاء دار الاسلام مورد تجاوز دشمنان اسلام قرار بگیرند بر مسلمین واجب کفایی است که به مقدار احتیاج در مقام دفاع برآیند و در صورتیکه احتیاج به نیروی بیشتری در بین باشد،بر همه مسلمانان واجب عینی خواهد شد و در صورت تخلف از انجام این وظیفه همه آنهامسئول خواهند بود)(ضیائی بیگدلی،5731:75).
2-تقسیم جهان از لحاظ حقوقی-سیاسی تدبر در سیستم سیاست خارجی اسلام مخصوصا توجه خاصی که در موضوع معاهدات و پیمانها دارد به خوبی میرساند که در کنار دار الاسلام و دار الکفر(دار الحرب) وجود سرزمینهای دیگر هم قابل تصور است،هرچند قابل انکار نیست که(ملتها و دولتهای غیر اسلامی به علت وحدت نظر منفی که در مورد اسلام دارند،همه نسبت به اسلام و ملت اسلامی،اردوگاه مخالف محسوب میگردند)(عمید زنجانی،6631:901)."