خلاصة:
در این مقاله به بررسی اندیشه سید قطب پرداخته شده است که در آن به دورههای تحول فکری سید قطب(که به چهار دوره تقسیمبندی شده است)اشاره شده است و سعی شده است این دورههای تحولات فکری بررسی شود.در بخشی از مقاله به اثرپذیری اندیشه سید قطب از اندیشمندان معاصر خود نظیر ابو الاعلی مودودی پرداخته شده است.بحث در مورد مفاهیمی مانند جامعه جاهلی،جامعه اسلامی،جهاد،گروه پیشتاز،حکومت و حاکمیت نکات کلیدی در بررسی اندیشه سید قطب به شمار میروند که به طور مختصر مورد بررسی قرار گرفتهاند.مهمترین اثر سید قطب به لحاظ سیاسی کتاب معالم فی الطریق است(که از این کتاب به عنوان مانیفست گروههای اسلامگرا یاد میشود)که در این تحقیق به مفاهیم کلیدی مطرح شده در آن پرداخته شده است.در انتها بازتاب اندیشه سید قطب و تأثیراتی که وی بر جریانهای اسلامگرا گذاشت و نیز انتقاداتی که به اندیشه وی شده است،مورد بحث و بررسی قرار گرفتهاند.
ملخص الجهاز:
"سید قطب بر میراث انتقادی نویسندگان اسلامگرای دههء 04 و 05 و بویژه مودودی و ندوی تکیه زد تا از خاستگاه فکری ایده"حاکمیت الهی"که آن را ستون فقرات الگوی اسلامی و هویت اختصاصی اسلام قرار داده بود،سخن مشخص در باب فرهنگ و سیاست بگوید،در نظر سید قطب،قضاوت دربارهء هرآنچه در سرزمینهای مسلمانان جریان دارد با یک پرسش اساسی ممکن است:اینکه چه کسی در عرصهء اندیشه و فرهنگ و سیاست و حکومت،حکم میراند؟ خدا(شریعت خدا)یا طاغوت(قوانین،رجال و نظامهای طاغوتی)؟!هدف تلاشهای فرهنگ اسلامی در دهه 05 تدوین نشانههای الگوی اسلامی در رویارویی با"تمدن عصر گمراهی"بود.
5-3-گروه پیشتاز سید قطب در کتاب"معالم فی الطریق"پس از طرح ویژگیهای جامعه جاهلی و جامعه اسلامی،به این مسئله میپردازد که برای تبدیل جامعه جاهلی به جامعه اسلامی چه باید کرد؟وی در همین کتاب میگوید:"ما بدون شک از موضوع کاملا جدیدی اطلاع داریم که بشریت به آن آگاه نیست و نمیداند چگونه آن را بسازد!بدین ترتیب باید این موضوع را در عمل و کردار هماهنگ کرد و از طریق آن امتی باید بوجود آید تا رستاخیز کشورهای اسلامی را به ضرورت تبدیل کند.
گفته میشود که سید قطب در کتاب معالم فی الطریق به اوج ارتجاع رسیده است،زیرا حاکم به جاهلیت تمام جوامع ما داده است،اما فهم این کتاب در چارچوب منطق دعوت نشان میدهد که وی نه در واپس گرایی که در مقاومت و مبارزه افراط ورزیده است،زیرا وی همه تلاش خود را در جهت روشن ساختن چگونگی آمادهسازی گروهی پیشاهنگ برای بازگشت به اسلام بهکار گرفت و در کتاب"لا اله الا الله"مفهوم دل بریدن و کنده شدن از جامعه کنونی یا همه ارزشها و نهادها و نمادهایش را بیان میکند."