خلاصة:
<P> علامه کراجکی از فقها و محدثان بزرگ شیعه در قرن 5 ق. در بسیاری از موضوعات مختلف صاحب آثار و تألیفات بوده و رساله «الابانة» وی به روش مناظره در موضوع تشابه استدلال برای اثبات نبوت و امامت تألیف شده است. در این رساله عین دلایل معتزلی برای اثبات نبوت در پاسخ به شبهات یهودی، به عنوان دلایل شیعه برای اثبات امامت در پاسخ به شبهات معتزلی مطرح شده است. نویسنده ابتدا به دلایلی مانند وجوب عقلی، آیه اطاعت اولیالامر، فریضه معرفت امام، نص و معجزه استناد جسته و پس از توضیحاتی در معجزات افعالی و اقوالی، مناظرهای فرضی بین سه شخصیت شیعی، معتزلی و یهودی را برای دفاع از اعتقادات خود و پاسخ به شبههها در موضوع نبوت و امامت ارائه کرده است.</P>
ملخص الجهاز:
"اگر بپذیریم که مخبر این گروه ناقلان در اوایل عصر پیامبر بوده است، چه دلیلی وجود دارد که این خبر، اطمینان بیاورد و قبول قول او واجب باشد؟ چرا نگوییم که پیشینیان شما «آحاد» و گروهی اندک بودهاند که این خبر را نقل کردند و پس از آن این خبر را به تعداد بیشتر رساندید و سپس در جمعیتی بیشتر از مقدار قبلی، و بدینسان این خبر رشد کرد و زیاد شد؛ ولی در آغاز جزء اخبار آحاد بوده است و شاید به همین طریق، بعد از عصر نبی صلیاللهعلیهوآلهوسلم توسط گروهی نشئت گرفته و خبر ساختگی (جعلی) برای شما گفتهاند شما به آن ارجاع میدهید؟ یهودی ـ در حالی که از معتزلی متعجب بود ـ گفت : چرا شما گروه معتزلی، هر چیزی را که در پاسخ شیعه به آن احتجاج کردید، انکار میکنید؛ اما از سخن گفتن با آنها به زبان یهودیـ که مخالفان شما در شریعت هستندـ باز نمیایستید؟ این پدیده، تنها یکی از دو علت زیر را دارد: نخست: عدم معرفت و بصیرت که بدون دقت نظر در فرجام سخن، هر آنچه را برایتان آسان مینماید، میگویید.
اکنون به من خبر بده، حال که تو مخالفان دین خود را پیش انداختی و به آنها موقعیت دادی و میپنداری برای نبوت پیامبر خودتان به آن معجزات استدلال نمیکنی، پس در این باب، به چه دلیلی دل بستهای؟ معتزلی: دلیل من بر صحت نبوتش، قرآن است که خداوند تعالی آن را آشکار کرد و عجز و ناتوانی تمام آفریدگان را از آوردن مثل آن روشن ساخت."