خلاصة:
اجرای سیاست تعدیل اقتصادی و کوچکسازی دولت در اوایل دههء 1370 موجب قطع کمکهای دولت به شهرداری کلانشهرهای کشور گردید.پیامد این امر رویآوری شهرداریها به درامد حاصل از فروش مازاد تراکم شد.تحلیل اقتصاد سیاسی این پدیده نشان میددهد که فروش مازاد تراکم را میتوان به مثابه توزیع رانت اقتصادی در نظر گرفت.استمرار فروش تراکم دستگاه مدیریت شهری را تبدیل به الگویی ساخت که در متون توسعه به دولت رانتیر1معروف ات.پایداری این الگو در طول زمان موجب کاهش شدید قدرت مدیریت شهری در ادارهء شهر شد.نتیجهء این امر فقدان قدرت مدیریت شهری در قطع فروش مجوز مازاد تراکم در فرایندی طبیعی بوده است.به همین دلیل دخالت دولت در جهت کاهش و قطع فروش مازاد تراکم تنها راهی است که میتوان از طریق آن به قطع فروش تراکم امیدوار بود.این دخالت میبایست از یک طرف به صورت وضع قواعد قانونی و از طرف دیگر به صورت اعطای کمک الی برای جبران درآمد ازدسترفتهء شهرداریها انجام گیرد.شهرداریها و شوراها نیز میتوانند با پیروی از اصول حکمرانی کارآمد و ایجاد شفافیت،اذهان عمومی را در جهت پرداخت مالیاتها و عوارض شهری آماده کنند و تغییر ساختاری درآمدی خود را با صرف کمترین هزینه اجتماعی به فرجام رسانند.
ملخص الجهاز:
"کلید واژهها: رانت،مدیریت رانتیر،فروش تراکم،کوچکسازی دولت مقدمه در طول دههء اخیر،درآمد حاصل از فروش مازاد تراکم و یا به عبارت بهتر،درآمد حاصل از اعطای مجوزهای رانتی به زمینهای شهری پایهء اصلی درآمد شهرداریهای کلانشهرهای کشور را تشکیل داده است.
در مقابل،اگر جامعه حساسیت و توان کافی را برای نشان دادن عکس العملهای مناسب نداشته باشد(تابع B نسبت به S کمکشش باشد)و همچنین مقدار درآمد رانتی نهاد مدیریتی-یعنی R -بالاتر از سایر منابع درآمدی (y) باشد، نهاد مدیریت شهری تولید رانت را به صورتی مستمر و پایدار ادامه میدهد.
در چنین شرایطی میتوان سود منتفع شوندگان از رانت را بدین صورت تعریف کرد: (3)(به تصویر صفحه مراجعه شود) در این معادله: سود منتفعشوندگان از رانت-(به تصویر صفحه مراجعه شود) قیمت فروش زیربنای حاصل از مجوز اضافه تراکم- Ph مساحت اضافه تراکم h هزینه خرید اضافه تراکم(به صورت درآمد رانتی نصب شهرداری میشود) R هزینه ساخت بنا ch احتمال اینکه فرد از تولید رانت بهرهمند شود- Pi در شرایطی که اعطای مجوز تراکم بر اساس یک طرح شهری انجام میشود،فرد رانت جو مطمئن نیست که بتواند به صورتی از رانت بهرهمند گردد.
4-با توجه به نکات پیشگفته،به نظر میرسد که شهرداری به صورتی ناخودآگاه با کاهش قیمت واقعی فروش مجوز تراکم سعی کرده است سطح حداقل درآمد خود را حفظ کند.
در سطح مدیریت کلان کشور توجه به این نکته ضروری است که در صورت تداوم رهاسازی شهرداریها به حال خود و اجبار آنها به خودکفایی مالی،بدون ارائه راهکارهای مناسب به آنها،و همچنین الزام آنها به استفاده از این شیوهها،در نهایت شهرداریها را به سمت استمرار فروش تراکم و تولید رانت به نفع سوداگران خواهد کشاند."