جایگاه نظامی در ادبیات عرفانی ایران مقالة

"»10 برای دیگر ناقدان آثار نظامی نیز همواره این سؤال مطرح بوده است که چگونه شاعری که دوران جانی خویش را در راه ریاضت و مبارزه با هوای نفس گذرانده،یکباره به‌ سرودن داستانهای بزمی عاشقانه روی آوده است؟ نظامی خود به این نکته توجه کامل داشته و در آغاز خسرو و شیرین آن را چنین توجیه‌ می‌کند: مرا چون مخزن الاسرار گنجی‌ چه باید در هوس پیمود رنجی‌ و لیکن در جهان امروز کس نیست‌ که او را در هوسنامه هوس نیست‌11 او با درنظر گرفتن موفقیت نمونه‌ای چون ویس و رامین،کاملا متوجه است که طبایع‌ آدمیان به شنیدن داستان متمایل است،بنابراین مانند سنائی و عطار و مولانا،از ظرف‌ قصه برای انباشتن مفاهیم حکمی و عرفانی بهره می‌برد: نهادم تکیه‌گاه افسانه‌ای را بهشتی کردم آتشخانه‌ای را و باز در تشریح تحولی که در کارش ایجاد شده از دوستی یاد می‌کند که به دیدارش آمده‌ و او را مشغول سرودن خسرو و شیرین دیده است: در آن مدت که من در بسته بودم‌ سخن با آسمان پیوسته بودم‌ یگانه دوستی بودم خدایی‌ به صد دل کرده با جان آشنایی..."