ملخص الجهاز:
"همانگونه که در ترجمهء بخشهایی از گزارش این کنفرانسها-(در ادامهء این یادداشت)-ملاحظه خواهد شد3،بحران آذربایجان و بهویژه انگیزههای استالین در تأسیس و سپس انحلال یک حرکت جداییطلب در شمال ایران محور اصلی بحث را تشکیل میدهد،ولی در کنار این واقعه مهم به تحولات مشابهی که در دیگر نقاط قفقاز نیز جریان یافت اشاره شده است؛از جمله طرح ادعای ارضی نسبت به خاک ترکیه و تأثیر آن بر ناسیونالیسم گرجی و ارمنی که ابعاد کلیتر سیاست«شرقی»دولت شوروی را در همان ایام روشنتر میسازد.
انتشار اسناد جدیدی در این زمینه نیز از دیگر دستاوردهای این کنفرانس بوده است؛از جمله سه سند مهم دربارهء جوانب عملیتر برنامهء شوروی در قبال نفت شمال ایران که زمینهساز بروز بحران آذربایجان بود و دستورالعملهایی ریز و دقیق دربارهء کم و کیف تاسیس و ساماندهی فرقهء دموکرات آذربایجان که از لحاظ آشنایی با ماهیت فرمایشی و خاستگاه تصنعی فرقه،اسناد مهم و درخور توجهی به شمار میآیند.
علاوه بر این باقروف برای پیشگیری از بروز هرگونه سوءظن از جانب استالین،سرکوب گستردهای را نیز برضد آن گروه از اعضاء حزب کمونیست آذربایجان آغاز کرد که به نوعی با ایران و ترکیه مربوط بودند؛صرف داشتن خویشاوندانی در آن کشورها و یا حتی دیدار آنها کافی بود که شخص را به تبعید و جابجایی دچار کند و در پایان باقروف به استالین پیشنهاد کرد که بازماندگان فرقه دموکرات آذربایجان و دیگر افرادی که در نهضت جداییطلبانهء آن سامان خدمت کرده بودند به سیبری یا قزاقستان تبعید شوند.
به کمیساریای خلق برای امور داخلی[ nkvd ]جمهوری شوروی آذربایجان اجازه داده شود که تحت نظارت رفیق باقروف برای تردد افرادی که جهت به اجرا درآوردن این اقدامات باید به ایران اعزام شوند،مجوز لازم صادر شود."