خلاصة:
تأثیرات شگرف توفانها و بادهای خزری بر اقتصاد سه استان گیلان،مازندران و گلستان به عنوان تنها منطقهی یکپارچهی معتدل و مربوط ایران بر کمتر کسی پوشیده است.در این پژوهش برای شناخت علل وقوع این بادها طی سالهای 1366 تا 1368،دادههای آماری این بادها استخراج و بر پایه فراوانی ایستگاههای دارای شدیدترین باد از مجموع 61 مجوع باد،20 موج شاخص برگزیده شد.آنگاه ب مراجعه به نقشههای هوای روزانه،الگوی آرایش محورهای فرودتر از 500 هکتوپاسکال طی روزهای اوج باد و روزهای میانه هوای آرام طراحی شد.تحلیل الگوها نشان داد بیشتر محورهای فرود طی روزهای اوج باد در غرب دریای خزر تجمع کردهاند در حالی که این محورها در روزهای میانی هوای آرام کاملا پراکندهاند.موضوع یاد شده به همراه آرایش شمال غربی-جنوب شرقی محورها و آرایش رودباد جبهه قطبی میان طول 50 تا 50 درجه شرقی،فرضیه نزدیک بودن سامانه فرود بالای جو،هنگام وزش شدیدترین بادها سالهای 84-1983 در کرانههای جنوبی دریای خزر را تایید کرد.همچنین به عنوان یکی از علل بیشتر بودن میزان بارشهای پاییزهی کرانههای جنوبی دریای خزر به ویژه بخش غربی نسبت به بارشهای زمستانه داشته،هنگام وزش عموما شمالی از روی دریا،فرصت بیشتری برای کسب گرما و نم داشتهاند.
ملخص الجهاز:
"در الگوی یاد شده آرایش مسیر رودباد به گونهی است که دریای مازندران در زیر قسمت شرقی فرود قرار گرفته،چنانچه بررسی پرچمهای باد در ایستگاههای پیرامون خزر شامل ایران،ترکمنستان و قزاقستان نشان میدهد(شکلهای 4-الف و 4-ب)بخوبی جریانهای هوای سردوخشک پرفشار سیبری به سمت کرانههای جنوبی دریا هدایت میشوند.
هرچند تعداد کم بادها امکان تحلیل آماری را فراهم نیاورد ولی چنان که نمودارها نشان میدهند میتوان این فرض را برای تحقیقات آینده مطرح کرد که آیا رابطهی سرعت باد و میزان بارش در کرانههای جنوبی دریای خزر طی پاییز معکوس و طی زمستان مستقیم است؟ چنانچه الگوهای بررسی شده از موقعیت و آرایش فرود و رودباد تراز 005 هکتوپاسکال طی روزهای اوج باد با الگوهایی از این دست طی روزهای هوای آرام مقایسه شوند،میتوانند با درجه اطمینان بیشتر،بیانگر تأثیرات مورد بحث در کرانههای دریای خزر باشند.
طی فصل بهار 3 کانون پرفشار مربوط به 3 موج باد در نزدیک منطقه مشاهده گردید ولی مقایسه موقعیت کانونهای پرفشار مؤثر قویتر و سرعت باد بیشتر است؛کانونهای پرفشار در موقعیت شمالیتری بوده،فاصله بیشتری از منطقه مورد مطالعه دارند و موقعیت این پرفشارها در بالای عرض 05 درجه جغرافیایی است ولی در پاییز علیرغم کمتر بودن نسبی فشار مرکزی و سرعت باد،کانونهای پرفشار از لحاظ عرض جغرافیایی گسترش بیشتری داشته،گاه به کرانههای جنوبی دریای خزر نزدیکتراند.
جدول 4 تطبیق فصلی فشار مرکزی پرفشار مؤثر و سرعت باد و میزان بارش در کرانههای جنوبی دریای خزر (به تصویر صفحه مراجعه شود) مقایسه دادههای فشار مرکزی پرفشار سیبری طی فصلهای پاییز و زمستان نشان میدهد که پرفشار در زمستان قویتر است."