ملخص الجهاز:
"تحقق اثر مهندسی تحلیلی نیازمند چهار مقدمه است:نخست،ریاضیات و شبیه سازی ریاضی برای شناخت جزء و کل و روابط میان اجزا و کل؛دوم، قوانین کلی طبیعت(فیزیک)و شناخت موقع طبیعی بر پایهء آن؛سوم،تجربهها و ابزارها و فناوریهای موجود و قابل آفرینش مناسب طرح جدید؛چهارم،شناخت توانمندیهای انسان،از جمله شناخت نبوغ و ابتکار فردی مهندس و توان او در به کار گیری فناوریهای بالفعل و بالقوه.
برای باز خوانی پل خواجو از منظر مهندسی تحلیلی باید تصوری واقعی از مقدمات لازم برای تحقق چنین اثر مهندسیای داشته باشیم؛یعنی از علم ریاضی و مدل سازی،علوم طبیعی،و فناوریهای موجود در زمان ساخت و کیفیت مدیریت آنها در اصفهان صفوی.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) به سخن دیگر،باید بدانیم که سازندهء این اثر چگونه توانسته است پیوندی چنان ژرف میان ساختار طبیعت در مقیاسهای گوناگون و صورتهای ساختمانی و کارکردهای مورد نیاز انسان برقرار کند تا مهندسیای چنین کار آمد را تصور و سپس طراحی و اجرا کند.
مهندسان اصفهان متوجه شدند که باید آب را برای شهر،متناسب با جمعیت بسیار آن در نیمهء دوم دورهء صفویان،فراهم و حفظ کنند؛و نیز دریافتند که آنچه میتواند مجموعهء زیستی ایستای شهر را به جنبش وا دارد و زنده کند تبادل انرژی به واسطهء آب در شکلها (به تصویر صفحه مراجعه شود) (مایع و گاز)و مقدارهای گوناگون(مولکول و قطره و حوض و جوی و رود)است.
پل خواجو،بر آمدگی سنگی مایل که محل قرار گیری دریچهها برای بالا آوردن آب تا بلندیای در حدود 2 متر است (به تصویر صفحه مراجعه شود) یکی از نو آوریهای مهم ولی تکرار نشدهء مهندسی هیدرولیک پل خواجو شیوهء تنظیم سرعت و جهت حرکت آب از بالا دست تا پایین دست آن است."