خلاصة:
نقشهبرداری کواترنر در شمال مرکزی ایران اولین مدرک را از نهشتههای منطقه فراهم نمود.این لسها از دشتهای سیلابی مجاور،ناشی شده به وسیلهء باد از فاصلهء نسبتا کوتاهی از مناطق کمارتفاع حمل شدهاند.میزان تجمع لس در حدود cm 12 برای هر 1000 سال فرض شده است که بهطور غیر مستقیم تشکیل مقطع لسهای نوده(استان گلستان)را طی 208000 سال نشان میدهد.مدارک دیرینه اقلیم نشان میدهد که لسهای شمال مرکزی ایران تحت شرایط سرد،خشک و بادی که به وسیلهء تشکیلات خاکهای فسیل در دورههای گرم و کوتاه قطع شدهاند نهشته شدهاند توالی لس و خاکهای فسیل در مقطع نوده با دورههای یخچالی ریس-وورم و دورههای بین یخچالی ریس-وورم و عصر بین یخچالی حاضر مطابقت دارد.بازتاب تغییرات وسیع جهانی دیرینه اقلیم شاهد لس،در یک مقایسهء نسبتا خوب با دادههای مغزهی دریای عمیق نشان داده میشود.هم چینهنگاری لس و خاکهای فسیل و هم منحنی بازسازی شدهء kd.CL (نسبت سیلت درشت به رس)بازتابی از دورههای 20000 ساله و 10000 ساله را نشان میدهد که احتمال آغاز یک دورهء بادی،سرد و خشک دیگر را میتوان پیشبینی کرد که تقریبا در 6000 سال آینده رخ خواهد داد و حد اکثر آن در 56000 سال خواهد بود.
ملخص الجهاز:
"میزان تجمع لس در حدود cm 12 برای هر 1000 سال فرض شده است که بهطور غیر
مستقیم تشکیل مقطع لسهای نوده(استان گلستان)را طی 208000 سال نشان میدهد.
دیرینه اقلیم نشان میدهد که لسهای شمال مرکزی ایران تحت شرایط سرد،خشک و بادی که
(1) Huber منطقهء سرخس(شمال شرق ایران)و در بخش جنوبی رودخانهء ارس و نیز در حاشیهء
شرق و حاشیهء دشتهای سیلابی دریای خزر در غرب پوشش میدهد(شکل 1)در
این واحد ناهموارترین بخش منطقهء نقشهبرداری شده را پوشش میدهد و
د-واحد نوده:این بخش پوشش ضخیمی از لسها را تشکیل میدهد که
موضوع مذکور با پراکندگی نهشتههای لسی در شمال ایران تشریح میشود(شکل 1)
-لسهای شمال مرکزی ایران که در منطقهء بین رودخانههای گرگان و اترک تجمع
البرز از شهر گرگان در شرق تا آستارا در غرب در فاصلهای حدود km 550 هیچ نوع نهشتههای لسی وجود ندارد.
-لسهای شمال ایران از فاصلهء نسبتا کوتاهی حمل شدهاند.
نشان داده شدهء لسهای L3 با استفاده از ایزوتوپ O18 با اشکوب 6[شرایط سرد،
اگرچه 30000 سال اخیر در منحنیهایمان نشان داده نشده است ولی اشکوب 1 باید
لسهای بالایی L1 با دورهء یخچالی وورم همزمان است.
شروع دورههای سرد،خشک و بادی در حدود 112000 سال پیش با آغاز دورهء یخچالی ویسکانسین در آمریکای شمالی(آندرو و
(L1) در حدود 100000 سال است که این فاصله یک دورهء بادی کامل را نشان
چینهشناسی زمانی و دیرینهء اقلیم لسهای شمال مرکزی ایران(مقطع نوده)،مطالعهء
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 5:آثار دیرینه اقلیم لسهای نوده در تطبیق با مغزهی دریای عمیق (v19-30) و"