ملخص الجهاز:
"ولی اطمینان دارم که طرح این مسائل و بحثهایی که شاید در مورد آنها درگیرد،پرتوهای تازهای بر صحنهء تاریک موضوع خواهد افشاند»و در پایان نوشته است«حاصل کا را که در برابر عظمت فردوسی و شاهکار گرانقدر او اثری بسیار ناچیز و چون قطرهای در برابر دریای بیکران است با کمال شرم و فروتنی به دوستداران شاهنامه خاصه زنان و مردان حقپرست دانشمندی که در موقع لزوم و در فرصتهای مناسب از حریم حرمت فردوسی و ارزش والای شاهنامه دفاع کردهاند تقدیم میدارم»و فهرست بخشهای کتاب پس از پیشگفتار عبارت است از:1-فردوسی و شاهنامه؛2-از افتادن تا برخاستن؛3-تدوین حماسهء ملی ایران؛4-دهقانزادهء باژ؛5-در بهار جوانی؛6-سالهای آفرینش شاهنامه؛7-ورق برمیگردد؛8-در عصر شاهنامه ستیزی؛9-پیام شاهنامه؛10-ارزش والای شاهنامه؛ 11-میراث فردوسی؛12-جهان شاهنامهشناسی؛13-بزرگداشت فردوسی؛14-برای مطالعهء بیشتر؛و سپس:نمایه،و فهرست تفصیلی.
مؤلف در دیباچهء کتاب به این موضوع اعتراف میکند که در سالهای اخیر کتابهای متعددی دربارهء حوادث بعد از شهریور 1320 و نخضت ملی شدن صنعت نفت و حکومت دکتر مصدق و کودتای 28 مرداد 1332 و پیامدهای آن منتشر گردیده است و بدین ترتیب آگاهی عمومیدربارهء تاریخ معاصر ایران و مسائل اجتماعی مربوط به آن گسترده و افزون گردیده است.
شعر عاشقانهء او در برقرار کردن رابطهء عاطفی با خواننده موفقتر است هر چند که حالا آن تلاش بیوقفهء دو دفتر اول برای رسیدن به تصاویر تازه به چشم نمیخورد: «صبح-از دهان تو آغاز میشود-پرستوها-از آینه به سوی ما پرواز میکنند-و ما چون به روبروی آینه مینگریم-جز دریا چیزی نمیبینم»(ص 70)."