ملخص الجهاز:
"سؤال اساسی ما این است که:اولا،چرا استعمار اروپا در قرن 91 و اوائل قرن 02 به سراغ ما آمد؟ ثانیا،با توجه به شناخت این انگیزهها،کدام بخش از اجتماع مدنظر بوده است؟و ثالثا،ملتی که براساس ساخت فرهنگی خود حتی یک فرد فرنگی را نجس میدانست،چگونه در طی یک دورهء 04،05 ساله هر چه از غرب رسد را نهتنها میپذیرد بلکه برای آن سرودست میشکند و نشانه اصالت و تمدن میپندارد؟ در پاسخ به این سؤال به بررسی دلائل عقبنگهداشتهشدگی و یا بهتر بگوئیم تخریب اقتصادی ایران دردورهء نفوذ قاجاریه میپردازیم،و در این میان بحث خود را بر روی روابط تجاری در اقتصاد شهری و مسائل آن متمرکز خواهیم کرد.
برای آنکه ساختار اقتصادی را تشریح کنیم باید موارد زیر را درنظر گیریم: الف)نظام اقتصادی از چه طبقاتی تشکیل میشده است؟ ب)عناصر و عوامل تولید چگونه بوده است؟ ج)رابطهء بین عوامل تولید و طبقات اقتصادی چگونه تعیین میشده و کدامیک از این عناصر و طبقات نقش مسلط را بازی میکردهاند؟ د)مکانیسم عمل تولید و توزیع چگونه بوده است؟ هـ-)روابط بین عوامل و نهادها و سازمانهای اقتصادی با سایر نهادها و سازمانهای اجتماعی تحت چه فرآیندی عمل میکرده است؟ و)ساختار اقتصاد در مقابل نوسانها و بحرانها و فشارهای وارده چگونه عکسالعمل نشان داده و از طرف دیگر رشد و توسعه در درون سیستم چگونه صورت میگرفته و در چه حدی بوده است؟ اکنون با توجه موارد فوق به طرح ساختار اقتصاد ایران در آن زمان در دو بخش اقتصاد روستائی و اقتصاد شهری میپردازیم."