ساختار و کارکرد گردشگری مذهبی فرهنگی و ضرورت مدیریت یکپارچه در کلان شهر مشهد مقالة

مؤلف: مؤمنی، مصطفی ؛ صرافی، مظفر ؛ قاسمی خوزانی، محمد ؛

جغرافیا و توسعه بهار و تابستان 1387 - شماره 11 التصنيف العلمية - البحثية (Ministry of Science/ISC (‎26 صفحة - من 13 إلی 38 )

الکلمات المفتاحية: کارکرد ساختار گردشگری پایدار فرهنگی گردشگری مذهبی مدیریت یکپارچه گردشگری گردشگری شهر شهر مشهد آستان قدس رضوی استان خراسان رضوی

خلاصة:

شهر مشهد، مدفن علی ابن موسی الرضا (ع)، امام هشتم شیعیان دوازده امامی با 2427316 نفر جمعیت در آبان ماه 1385، بزرگترین کلان شهر کشور پس از تهران است. کارکردها و ساختارهای شئون زندگی معنوی (اجتماعی و فرهنگی) و مادی (اقتصادی و فضایی) شهر برخاسته از همین سرشت مذهبی - فرهنگی است. با عنایت به قداست این آستان، زائران مسلمان (عمدتا شیعیان) از سراسر جهان طی سده های متمادی به این شهر سرازیر شده اند. این شهر پس از انقلاب اسلامی ایران با ایجاد تسهیلات و تاسیسات مورد نیاز و نیز به دلیل مصونیت نسبی از آسیب های جنگ تحمیلی و تقویت باورهای دینی - مذهبی، اهمیت و تعداد گردشگران مذهبی - فرهنگی آن رو به فزونی گذاشت. تا آنجا که تعداد گردشگران داخلی در سال 1385 به 32808213 نفر و تعداد گردشگران خارجی به 694473 نفر افزایش یافته است. این شهر که قطب اقتصادی شرق کشور است، نه تنها مهمترین شهر گردشگری ایران است بلکه در جهان اسلام نیز از جنبه ی گردشگری مذهبی - فرهنگی مورد توجه است. هدف اصلی این پژوهش آن است که چگونه می توان ضمن برخورداری از منافع حاصل از گردشگری مذهبی - فرهنگی شهر از میزان اثرات سوء آن کاست و در راستای پایداری شهر و منطقه بهره مند شد. پژوهش حاضر از نظر روش شناختی بر پایه نظریه سیستمی و کارکردشناسی است. روش جمع آوری اطلاعات برمبنای کتابخانه ای - اسنادی و نیز میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و ...) بوده و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و برای تحلیل مکانی از نرم افزار ARC GIS استفاده شده است. در این راستا تحلیل ما بیانگر آن است که گردشگری مذهبی - فرهنگی شهر مشهد دارای ویژگی های خاص است؛ به طوری که کارکردهای متنوع و عام المنفعه، مشارکت داوطلبانه و خیرخواهانه مردمی و جلب دسته های مختلف مذهبی در طول سال به ویژه در ایام خاص مذهبی، باستانی و اوقات فراغت، انبوه زائران و گردشگران مذهبی - فرهنگی را از اقشار متفاوت اقتصادی جامعه به خود جذب نموده است. با این وجود مشهد افزون بر بهره مندی از اثرات مثبت اقتصادی، اجتماعی/ فرهنگی گردشگری مذهبی - فرهنگی، گرفتار ناپایداری های مختلف زیست محیطی، اجتماعی، فرهنگی از جمله اسکان غیر رسمی است. عمده این ناپایداری ها از جمعیت فزاینده و گسستگی مدیریت شهری، یعنی عدم مدیریت یکپارچه آستان قدس رضوی با سایر دستگاههای دولتی و غیر دولتی که بخشی از مدیریت گردشگری شهر و منطقه را عهده دارند، سرچشمه می گیرد. بنابراین شایسته است، نهادی فرادست متشکل از کنشگران فوق تشکیل شود تا برای برقراری ارتباط سازمند اجزا و کارکردهای گردشگری مذهبی/ فرهنگی به نفع تقویت و کارایی بیشتر در راستای توسعه پایدار شهر و منطقه که جدای از کارکرد گردشگری نیست، تلاش و فعالیت نماید.

ملخص الجهاز:

"جدول 7:رابطه‌ی بین متغیر حجم گردشگران با متغیرهای مختلف ناهنجاری‌های اجتماعی شهر (به تصویر صفحه مراجعه شود) مأخذ:بر اساس آمار و اطلاعات فرماندهی انتظامی استان خراسان رضوی،1385 5-حجم قابل توجه اسکان غیر رسمی(بیش از 770 هزار نفر در سال 1384)و اقتصاد غیر رسمی که با همدیگر رابطه‌ی علت و معلولی دارند،بر اثر تحولات ساختاری و کارکردی‌ شهر در سده اخیر ظاهر شده که پس از انقلاب اسلامی شدت بیشتری یافته است؛منجر به‌ تغییر کارکرد شهر از شکل زیارتی به سمت گردشگری مذهبی-فرهنگی شده و شهر با انبوهی‌ از گردشگران و مهاجران روستایی مواجه شده است. (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 10:الگوی پیشنهادی سیستم گردشگری مذهبی-فرهنگی شهر مشهد در پایان مراتب تقدیر و تشکر خود را از آستان قدس رضوی،سازمان میراث فرهنگی،صنایع‌ دستی و گردشگری استان خراسان رضوی،سازمان حج و زیارت استان خراسان رضوی، شهرداری مشهد(معاونت معماری و شهرسازی،مدیریت حاشیه شهر مشهد)،اداره کل اوقاف و امور خیریه استان خراسان رضوی،سازمان نقشه‌برداری کشور-استان خراسان رضوی،اداره‌ کل محیطزیست استان خراسان رضوی،راه‌آهن ناحیه‌ی خراسان و شرکت رجاء،فرودگاه‌ مشهد،سازمان اتوبوسرانی مشهد و حومه،سازمان تاکسیرانی مشهد،شرکت آب و فاضلاب‌ مشهد،شرکت آب منطقه‌ای استان خراسان رضوی،فرماندهی نیروی انتظامی استان خراسان‌ رضوی،اتحادیه رستوران‌داران و آقای حجت‌زاده مشاور حقوقی قائم‌مقام تولیت آستان قدس‌ رضوی که هریک به نوبه‌ی خود در ارایه‌ی آمار و اطلاعات جهت تدوین این مقاله همکاری‌ صمیمانه نموده‌اند،اعلام می‌دارد."

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول