خلاصة:
در مناطق کوهستانی شمال غرب ایران، بویژه در فصول سرد سال، بارش برف به عنوان مهمترین عنصر اقلیمی شناخته می شود. آب ذوب معادل ناشی از پوشش برفی می تواند، با اعمال عکس العمل های متقابل و مرتبط به هم در یک حوضه آبریز، سایر پارامترهای هیدرولوژیکی نظیر: جریان آب های سطحی، نحوه تغذیه سفره های آب زیرزمینی، وقوع سیلاب و پوشش گیاهی را متاثر سازد.
تحقیق در محدوده حوضه آبریز «آجی چای» که از دو کوهستان مهم سبلان و سهند سرچشمه گرفته و به دریاچه ارومیه ختم می گردد، صورت گرفته است. به منظور طراحی نقشه برف، تصاویر ماهواره ای سنجنده MODIS در محیط نرم افزارERDAS Imagine بر اساس الگوریتم های مختلف به صورت مرحله ای پردازش شد. سپس، در محیط نرم افزار ArcGIS ضمن بهره گیری از داده های نقطه ای ثبت شده توسط ایستگاه های برف سنجی، سایر عملیات تحلیل مکانی نظیر: تبدیل نقشه های توپوگرافی آنالوگ به فرمت رقومی، ایجاد مدل ناهمواری منطقه، استخراج اتوماتیک محدوده حوضه آبریز و طراحی چند ضلعی های «تیسن» به ترتیب اجرا شد.
با همپوشانی منطقی چند ضلعی های حاصله و نقشه سطح پوشش برف در محدوده تاثیر هر ایستگاه زمینی در محیطGIS ، میزان همبستگی بین مقادیر بارش برف ثبت شده، مساحت هر کدام از زیر حوضه ها و آب ذوب معادل مثبت ارزیابی شد و این مقدار برای سال آبی 84-1383 (2005 میلادی) در کل حوضه (با مساحت 363249 هکتار) حدود شصت و شش میلیون مترمکعب محاسبه گردید.
نتایج نهایی نشان دهنده قابلیت پردازش تصاویر MODIS در روند مطالعه پوشش برفی می باشد، چرا که این سنجنده دارای تعداد باندهای بیشتر، میزان تفکیک مکانی قابل استناد و سری های زمانی متوالی است. بنابراین، با اجرای الگوریتم اتوماتیک برفی می توان تصاویر ماهواره ای را به صورت بهنگام پایش و خصوصیات هیدروکلیماتیک حوضه های آبریز در مقیاس منطقه ای را جهت کاربردهای متنوع پردازش نمود.
ملخص الجهاز:
"جغرافیا و توسعه-شماره 10-پاییز و زمستان 1386 صص:36-23 وصول مقاله:20/12/1385 تأیید نهایی:19/8/1386محاسبه آب معادل از پوشش برفی با پردازش تصاویر سنجنده MODIS 1 دکتر علی اکبر رسولی دانشیار مرکز GIS دانشگاه تبریز سلام ادهمی کارشناس ارشد سنجش از دور و GIS چکیده در مناطق کوهستانی شمال غرب ایران،بویژه در فصول سرما سال،بارش برف به عنوان مهمترین عنصر اقلیمی شناخته میشود.
از دیگر فاکتورهای مؤثر در انتخاب تصاویر ماهوارهای،تعداد باندهای هر سنجنده است،که در مرحلهی پردازش باید مورد توجه قرار گیرد (Simpson,er a,2003:13) (1)- Terra (2)- Near-Infrared (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 1:نمودار بازتابش ابر و برف در طول موجهای مختلف تصاویر MODIS از میان ماهوارههای هواشناسی خورشید آهنگ مدار قطبی،با هدف ایجاد نقشههای برفی، در مقایسه با سایر سنجندهها، MODIS هم قدر تفکیک مکانی قابل قبول و هم قدرت بازنگری زمانی سریع به همراه تنوع زیادی از باندهای طیفی خاص را عرضه نموده است (Strabala,2003:96) .
در مجموع،موارد مندرج در ذیل از مزیتهای کاربردی مطالعه جاری محسوب میگردد: -پردازش تصاویر ماهوارهای MODIS -امکان به کارگیری مدل نقشهی برفی از طرف سازمانهای ذینفع -تعیین دقیق محدودههای پوشش برفی با هدف تخمین آب حاصله از ذوب برفی به صورت کاربردی ضمنا،از معایب عمدهی الگوریتم خودکار نقشهی برفی میتوان به دو مورد ذیل اشاره نمود: -ضرورت اعمال فاکتورهای متعدد در روند حذف نقش پوشش،ابری -باینری بودن نقشههای برفی در مطالعات آتی،به منظور بهبود کیفی مدلها،میتوان با اعمال،منطق فازی در روند اجرای الگوریتم پوشش برفی و اعمال فیلترهای حرارتی پیشرفته(برای جلوگیری از بروز خطاهای ناشی از طبقهبندی نادرست ابر به عنوان برف)مدلهای طراحی شده را با اطمینان بیشتری در مدیریت منابع آبی حوضههای آبریز کشور مورد استناد قرار داد."