خلاصة:
پسته یکی از محصولات عمده صادراتی بخش کشاورزی ایران بوده است به طوری که در حال حاضر صادرات این محصول رتبه اول را در میان صادرات دیگر کالاهای این بخش داراست. به علاوه ایران هنوز هم بزرگترین تولید کننده پسته در سطح جهان به شمار می آید. هدف اصلی این مقاله بررسی این موضوع است که آیا ایران در تولید و صادرات پسته از مزیت نسبی برخوردار است؟ به این منظور از شاخصهای هزینه منابع داخلی (DRC) و مزیت نسبی آشکار (RCA) استفاده شده است. به کارگیری این شاخصها نشان می دهد که ایران در هر دو زمینه تولید و صادرات پسته از مزیت نسبی برخوردار است. اما با این حال با سه مشکل عمده روبه روست. در رابطه با تولید پسته، مشکل به بهره وری پایین عامل زمین بر می گردد به گونه ای که کشور از این بابت رتبه هفتم را در میان ده تولید کننده عمده جهان در سال 2000 داشته است. در زمینه صادرات پسته نیز می توان به وجود موانعی مانند ناکارایی بازار صادراتی و ساختار نامناسب (انحصار چند جانبه خرید) این بازار اشاره کرد.
ملخص الجهاز:
"مقایسه میزان عملکرد تولید پسته در جهان و ده کشور تولید کننده(1985-2000) (به تصویر صفحه مراجعه شود) مأخذ:محاسبه شده براساس دادههای فائو و آمارنامههای کشاورزی برای سالهای 1985-2000 بررسی مزیت نسبی ایران در تولید پسته توجه به عملکرد پایین ایران در تولید پسته و افزایش هزینههای تولید و نیز روند کاهشی قیمت پسته صادراتی،به گونهای که در سال 1378 قیمت هر کیلو گرم آن فقط 3/2 دلار بوده است(همان،141)،این سؤال را مطرح میسازد که آیا سرمایهگذاری ایران در تولید پسته توجیه اقتصادی دارد؟برای پاسخ به این سؤال از مفهوم مزیت نسبی میتوان استفاده کرد.
رابطهای که بالاسا برای این نرخ ارائه میکند به شرح زیر است (Weiss,1988,182) : (به تصویر صفحه مراجعه شود) ERP نرخ حمایت مؤثر از محصول(به تصویر صفحه مراجعه شود)تعرفه اسمی(ضریب تفاوت قیمت یک کالا در داخل و خارج)(به تصویر صفحه مراجعه شود)هزیه نهاده قابل تجارت j برای تولید یک واحد محصول i (در فرمول DRC برابر(به تصویر صفحه مراجعه شود)است)،(به تصویر صفحه مراجعه شود)ارزش افزوده فعالیت تولیدی در تجارت آزاد به ازای تولید یک واحد محصول(به تصویر صفحه مراجعه شود)قیمت جهانی محصول i مایکل برونو در مقالهای تحت عنوان"هزینه منابع داخلی و حمایت مؤثر"اظهار داشته است به علت اینکه شاخص DRC نرخ ارز را لحاظ میکند میتواند بیان صریحی از اصل هزینه نسبی در تجارت بین المللی باشد و در مقایسه با برخی از اندازهگیریها و محاسبات واقعی که نرخ ارز در آن دخالت دارد به عنوان شاخص سرمایهگذاری مورد استفاده قرار گیرد."