ملخص الجهاز:
هم‌چنین بر اساس مطالب کتاب در علل پیدایش این نوع نقاشی به نکات زیر اشاره شده است: 1-رشد طبقه‌ی متوسط شهری،2-توسعه‌ی بازرگانی و آشنایی نسبی با هنر دیگر سرزمین‌ها،3-عدم تمرکز هنرها در دربار،4-افزایش ثروت عمومی در جامعه،5-مردمی شدن تعصبات مذهبی،6-رشد تعصبات مذهبی،7-رواج و تعمیق اندیشه‌های شیعی در میان مردم، 8-نیاز حاکمان به تبلیغات سیاسی که کاملا با مذهب همراه بود.
نقاشی‌های بقاع متبرکه موضوع بحث فصل دوم کتاب بررسی نقاضی دیواری در دوره‌ی اسلامی،تنوع موضوع و بنا می‌باشد که از صفحات 16 تا 19 به آن پرداخته شده است.
سابقه‌ی نقاشی بر دیوار بقاع متبرکه در صفحات 19 تا 22 کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.
اگرچه امروزه فقط شمار کمی از نقاشی‌های دیواری بقاع متبرکه به جا مانده،ولی پراکندگی جغرافیایی همین نمونه‌های اندک،بیانگر گسترش و رونق این نوع آثار در گذشته‌ای نه چندان دور در سراسر ایران است.
در مجموع در این فصل،66 تصویر مورد بررسی قرار گرفته که تصویر اول مربوط به نقاشی دیواری در کاخ جوسق الخاقانی و تصاویر بعدی همه مربوط به بقاع و نقاشی‌های موجود در آن‌ها است.
(تصویر 9) 2-مورد دیگر آسیب‌های تعمدی این است که افراد و زوار بقاع پس از زیارت و تماشای تصاویر و لا بد تجسم ذهنی آن‌چه بر مظلومان گذشته و هم‌چنین برای اعلام همدردی با اولیاء دین و ابراز هرچه بیشتر تنفر خود از اشقیا،چهره و تصویر آن‌ها را مخدوش کرده‌اند.
تاریخ و فرهنگ گیلان را باید همیشه با توجه به شرایط جغرافیایی آن مورد مطالعه قرار داد:از جمله معماری بقاع و نقاشی‌های دیواری آن‌ها با اقلیم خاص این سرزمین ارتباط زیادی دارد.
(
, 
, 
)
