خلاصة:
کتاب‌ها و مقالات علمی به روش‌های استنادی و استدلالی، یا تلفیقی از هر دو روش
نگاشته می‌شوند؛ که در روش استنادی شیوه‌های مختلفی به کار گرفته می‌شود. هدف از
این نوشتار طرح و بررسی انتقادی شیوه‌های مختلف مستندسازی مطالب متون علمی ـ تخصصی،
و سپس معرفی بهترین شیوه است.
روش‌های استناد‌سازی مطالب را به دو اعتبار می‌توان تقسیم کرد. در تقسیم اول این
شیوه‌ها به چهار قسم
ارجاع مستقیم، ارجاع غیرمستقیم، گزارشگری و مستندسازی تقسیم می‌شوند؛ و در تقسیم
دوم از حیث اینکه آدرس‌دهی در خارج یا داخل متن صورت گیرد، مورد تحقیق و بررسی قرار
می‌گیرند. به نظر مؤلف بهترین شیوه جهت مستندسازی مطالب در یک متن علمی‌ـ تخصصی
آدرس‌دهی در داخل متن با روش (مؤلف، عنوان، جلد و صفحه) است.
ملخص الجهاز:
"این اشکال، به روش آدرس‌دهی در خارج متن ـ به ویژه مواردی که آدرس‌ها در پایان مقاله درج می‌شود ـ بیشتر وارد است؛ زیرا خوانندگان مقالات علمی پیوسته در پی سند مطالب‌اند و برای مشاهدة آدرس هر مطلب ناچارند به پایان مقاله یا ذیل هر صفحه مراجعه کنند، که این خود وقفة بیشتری در مطالعه ایجاد کرده، موجب قطع ارتباط مخاطب با متن و خلل در فهم دقیق و ضربه زدن به مطالعة روان خواهد شد؛ د) تقلید از روش‌های مقاله‌نویسی در غرب و پشت پا زدن به سنت‌های دیرینه در تدوین کتاب و مقاله در بین اندیشمندان مسلمان در پاسخ به این اشکال باید گفت اگرچه تقلید کورکورانه امری ناپسند و مذموم است، در صورتی که دیگران روشی را به دلیل برتری محسنات آن بر معایبش برگزیده باشند، به کار گیری آن روش‌ها مذموم نیست.
به ویژه اینکه کتاب‌های همنام در موضوعات مختلف بسیار است و شاید همین یکی از دلیل‌هایی باشد که کتابشناسان به سمت تألیف کتابشناسی به صورت مؤلف محور روی آورده‌اند؛ زیرا مراجعان پیش از اینکه در پی نام کتاب‌ها باشند به دنبال آن‌اند که آیا مؤلفان صاحب‌نظر در هر علم اثری در زمینة پژوهش آنها نگاشته‌اند؛ ﻫ) ذکر آدرس‌ها در متن موجب جلوگیری از تکرار در فهرست منابع می‌شود و می‌توان کتابنامة ترتیب‌یافته و منظمی را بر اساس نام مؤلف در پایان اثر ارائه کرد؛ و) درج سال نشر از آن جهت ضروری است که هر چه سال نشر جدیدتر باشد، اطمینان بیشتری را برای خواننده فراهم می‌سازد؛ از این جهت که وی درمی‌یابد از جدیدترین نظریات در زمینة آن علم و تازه‌ترین ویرایش کتاب‌ها بهره‌مند خواهد شد."
(
, 
, 
)
