خلاصة:
آیت اله جعفری بر کتاب الحجه اصول کافی نکاتی را ذکر کرده است، برخی از این کتاب در باب - راویان حدیث و یا افرادی که در حدیث از آنها نام برده شده - به لحاظ تاریخی و انساب می باشد و برخی نکات اعتقادی در باب بداء. اراده خدا، غیبت امام موسی کاظم علیه السلام. بیشتر نکات این مقاله درباره امام مهدی علیه السلام است. غیبت صغری و کبری، نظریات برخی از اندیشمندان اهل سنت درباره امام مهدی علیه السلام، نظریه های ابن خلدون، شیخ احمد محمد شاکر از علمای محدث - مصری، فتوای رابطه العالم الاسلامی، نائبان خاص و عام حضرت مهدی علیه السلام، باورهای شیعی درباره محل زندگی آن جناب سرداب مقدس و علت تکریم آن، نهی از نام بردن آن حضرت با نام مخصوص ایشان از جمله مباحثی است که به تفصیل نقد و بررسی شده است.
بر اساس فتوای رابطه العالم الاسلامی هیچ تردیدی در صحت و تواتر روایات درباره حضرت مهدی علیه السلام وجود ندارد، باور به ظهور امام مهدی علیه السلام واجب و یکی از اعتقادات اهل سنت و جماعت است تنها جاهلان به سنت پیامبر صلی اله علیه و آله و بدعت گذاران آن را تکذیب می کنند.
ملخص الجهاز:
"*ص 466-همان باب،ح 4،ذیل«فقد احدث فیک امرا»: اشاره به نوع خاصی از بداء دارد که در حدیث شماره 856(باب الاشارة و النص علیابی محمد صلی الله علیه و آله،ح 10)شرح داده شده است.
»(صفحه 148)ابو الحسن علی بن عیسی اربلی،یکی از نویسندگان مشهور امامیه(692/1293-625/1228)درباره دلیل دومی که گنجی در رابطه با عدم وجودمهدی ارائه کرده،چنین توضیح می‌دهد:«این موضوع،اتفاقی خارق‌العاده وعجیب است،زیرا آن دسته افرادی که وجود حضرت را انکار می‌کنند،نیازی به اینندارند[زیرا اگر او هرگز وجود نداشته،به طور قطع در سرداب نیز نزیسته است]و آنهایی که وجود حضرت را باور دارند،اعتقادی به بودن او در سرداب ندارند؛بلکهآنها[صرفا]می‌گویند ایشان وجود دارند و زندگی می‌کنند؛او گاهی در یک محلزندگی می‌کند و زمانی به جای دیگر سفر می‌کند؛در واقع ایشان به تمام دنیا سفرمی‌کند.
ک. حدیث شماره 861،باب الاشارة النص الی صاحب الدار علیه السلام،ح 2) *ص 518-همان باب،ح 17،ذیل«فیأزر العلم بین المسجدین»: این مطلب اشاره به منزل امام عسکری علیه السلام در سامرا دارد که میان دو مسجد واقعبوده است؛این مطلب می‌تواند معنای مرجع حدیث شماره 867(باب فی تسمیةمن رآه،ح 2)نیز باشد.
(شهرستانی،جلد 1،صفحه 171؛الزینة،بخش 3،صص 293-292) شیخ مفید پس از گروه‌بندی فوق،می‌گوید:«هیچ یک از این فرقه‌ها که نامبردیم،در زمان ما(یعنی سال 983/373)وجود ندارند؛به استثنای امامیهاثنی عشری،که به امامت ابن الحسن[عسکری علیه السلام]که همنام پیامبر خداوند صلی الله علیه و آلهاست،اعتقاد دارند؛این گروه یقین دارند که ایشان زنده‌اند و تا زمان قیامشان باشمشیر،همانطور که در قبل شرح داده شد،زنده خواهند ماند."
(
, 
, 
)
