خلاصة:
ایران کشوری است با اقوام متعدد که نقش مهمی در امنیت کشور و همبستگی ملی ایفا
میکنند.لازمه وحدت ملی در ایران، یکپارچگی بین اقوام و دولت مرکزی است.ایرانیان
ترکمن که در شمال شرقی کشور زندگی میکنند به لحاظ نژادی، زبانی و ساخت اجتماعی
تفاوتهایی با دیگر ایرانیان دارند اما این تفاوتها، -بجز مواردی که عوامل خارجی
موجب تقویت تضادها و تفاوتهای موجود میشده است-نتوانسته است مانعی فرا راه تعاملات
این قوم با سایر ایرانیان پدید آورد.این مقاله رفتار سیاسی قوم ترکمن را طی
دورههای مختلف تاریخی مورد مطالعه قرار میدهد، همچنین عواملی را که موجب واگرایی
و مرکزگریزی میشوند، برای تقویت همگرایی و گرایش به مرکز برای دستیابی به همبستگی
ملی و یکپارچگی ارضی مورد پژوهش قرار داده است.
ملخص الجهاز:
"تجزیه و تحلیلفرضیه 1-با مطالعه تاریخ سیاسی قوم ترکمن این نکته روشن میشود که هر زمان دولتهای مرکزی یا حکومتهای محلی آنها ار تحت فشار میگذاشتند، یک اتحاد قبیلهای بینطایفههای مختلف شکل میگرفت و فدراسیونهایی ایجاد میشد که دوشادوش هم با دشمن مشتر نبرد میکردند.
در این رابطه با توجه به تحقیقات میدانی و تکمیل پرسشنامه و مصاحبه و گفتوگو با افراد آگاه محلی و بومی ترکمن و غیرترکمن ساکن درمنطقه این نتیجه حاصل آمده است که ترکمنها هم مانند سایر اقوام ایرانی به سرنوشت کشور خود حساس هستند و نسبتبه آن احساس مسؤولیت میکنند و برای تقویت همگرایی بیشتر خواهان اجرای عدالت اجتماعی بین اقوام و مشارکت سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و استفاده از نخبگان آنها در سمتهای بالای مدیریتی و کلان کشور میباشند.
در پاسخ به این سؤال که رفتار سیاسی قوم ترکمن چگونه است؟میتوان گفت رفتار سیاسی قوم ترکمن واکنشی است نسبتبه رفتارهای اقوام و حکومتهای مختلف درباره آنها، یعنی هرگاه از سوی آنها مورد تهاجم، تعدی و بیمهری قرار گرفته است، اتحاد درونقومی شکل گرفته و در فرصت مناسب رفتار واگرایی و گریز از مرکز تقویت شده که در این بین نقش شخصیتهای علمی و مذهبی و همچنین نیروهای کششی بیرونی مؤثر بوده است.
تأکید بر مشترکاتی چون تاریخ، دین و سرزمین مشترک و همچنین توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه و رعایت عدالت اجتماعی و حقوق شهروندی، عدم تبعیض در احراز سمتهای کلیدی و شایستهسالاری موجب تقویت گرایشهای ملی و مرکزگرایی قوم ترکمن میشود که نمونه بارز این همگرایی ملی ترکمنها شرکت گسترده آنها در انتخابات ملی بهویژه ریاستجمهوری است."