خلاصة:
1.شهادت بر مسموعات (hearsay) در نظام کامن لا،عبارت است از شهادت بر اظهاراتی که خارج از دادگاه بیان شدهاند.قاعده عدم پذیرش شهادت بر مسموعات مفید آن است که این دلیل فاقد ارزش اثباتی میباشد،مگر آنکه در قوانین مربوط به ادله اثبات یا رویه قضایی، خلاف این امر پیشبینی شده باشد.دو معیار برای تمییز شهادت عادی از شهادت بر مسموعات وجود دارد:نخست آنکه در شهادت بر مسموعات اظهارات اولیه در خارج از دادگاه انجام گرفته و دوم آنکه هدف از ارائه آن،اثبات صحت مطالبی باشد که در آن اظهارات ذکر گردیده است.هدف قاعده عدم پذیرش شهادت بر مسموعات،جلوگیری از اشتباهات هیئت منصفه در ترتیب اثر دادن به اظهارات غیر قابل اعتماد خارج از دادگاه میباشد.با این حال،طی سالها با توجه به اوضاع و احوالی که چنین اظهاراتی را احاطه نموده بودهاند،استثنائاتی بر این قاعده وارد شده است.البته همانگونه که خواهیم دید،پارلمان انگلستان در پی تحولاتی در دهه پایانی قرن بیستم،قاعده عدم پذیرش شهادت بر مسموعات را ملغی کرده و اکنون در حقوق این کشور،در پذیرش شهادت بر مسموعات با تحقق دیگر شرایط پذیرش ادله اثبات دعوی،محدودیتی وجود ندارد.
ملخص الجهاز:
"قاعده عدم پذیرش شهادت بر مسموعات مفید آن است که این دلیل فاقد ارزش اثباتی میباشد،مگر آنکه در قوانین مربوط به ادله اثبات یا رویه قضایی، خلاف این امر پیشبینی شده باشد.
پرسشی که در این خصوص مطرح میشود آن است که در فرضی که شاهد به اموری که از دیگران شنیده شهادت میدهد،خصوصا با توجه به آنکه گوینده اولیه در دادگاه حضور ندارد تا مورد استجواب قرار گیرد،چگونه میتوان اعتبار چنین شهادتی را احراز نمود (Buckllesṣ2003ṣp.
اثر قاعده عدم پذیرش شهادت بر مسموعات آن است که برای اعتبار یک شهادت باید از گوینده اولیه خوساته شود تا در دادگاه حاضر شده،اظهارات خود را تحت سوگند بیان نموده و به طرف مقابل نیز فرصت استجواب از وی اعطا گردد.
اما در این زمینه نباید زیادهروی کرده و هیچیک از انواع شهادت غیر مستقیم را دارای ارزش اثباتی ندانست؛ گاه به جهت عدم امکان حضور شاهد اصلی در دادگاه و گاه نیز به دلیل ماهیت امر موضوع شهادت،شهادت بر مسموعات قابلیت پذیرش مییابد.
در خصوص سومین مصداق شهادت بر مسموعات در حقوق ایران،یعنی شهادت مبتنی بر استفاضه و تواتر نیز لازم به ذکر میباشد که حقوق ایران از جهت عدم ضرورت اثبات عدم دسترسی به شاهد اولیه برای پذیرش این نوع شهادت،مشابه حقوق کامن لو میباشد،اما محدودیت مصایدق این نوع شهادت در حقوق ایران،باعث شده است تا حقوق ایران و حقوق کامن لا در این خصوص مسیرهای متفاوتی را طی نمایند."