خلاصة:
قال رسول الله(ص):«من ورخ مومنا فقد احیاه»1 از جمله تفاسیر جامع که در قرن معاصر توسط یکی از مصلحان و روشنفکران عصر خود نگاشته شده،تفسیری 7 جلدی است که دانشمند شیعی مذهب مرحوم شیخ محمد جواد مغنیه، در مدت4 سال به رشته تحریر درآورده است. او تلاش نموده نسل جوان جامعه خویش را مورد خطاب قرار دهد و به صورتی ساده و روان آیات قرآن را مطابق وقایع روز و آن چه در اطراف او می گذرد تفسیر کند،7 جلد این تفسیر توسط دارالجواد بیروت مکرّر به چاپ رسیده است. در این مقاله ما با نگاهی به زندگی مفسر به روش و مبانی تفسیری وی خواهیم پرداخت
ملخص الجهاز:
"18 روش تفسیری مؤلف گرانقدر می نویسد: در تفسیر خود از جهات مثبت و مفیدی که مفسران بزرگوار پیش از من بدان عنایت نموده اند غافل نشدهام،و بیشتر آن را به صورتی خلاصه ارائه نمودهام، به خصوص در مورد مشکلات فلسفی مانند جبر و اختیار،هدایت و ضلالت، امامت، عصمت انبیاء، شفاعت،احباط،مرتکب کبیره،حساب قبر و… برای هر آیه بخشی به عنوان مفردات لغوی آن آیه طرح نمودهام و در آن برخی از لغات مشکل را تبیین نمودهام،بخش دیگر بحث اعراب است که به بیان احکام نحوی جملات قرآنی پرداخته و از این طریق بسیاری از مشکلات آیات را حل کردهام ولی متأسفانه تفاسیر جدید از این نکته غافل ماندهاند و من این بخش را به خاطر علاقه بعضی خوانندگان آوردهام… اما درباره علم معانی و بیان و بدیع،همه را به کشاف زمخشری و بحرالمحیط اندلسی و… واگذار می کنم.
34 نیز درباره استعاذه و استحباب و وجوب آن… حتی حکم سحر با استناد به روایت امام صادق(ع)، انواع سحر و…(1/164)؛نظر فقهیان درباره وجوب هجرت(2/419ـ420ـ 421)؛احکام قتل و قصاص و نظرات مالکیه، شافعیان، ابن حنبل، ابوحنیفه و امامیه(1/276)؛ حکم مرتد فطری و مرتد ملی(1/225)؛ نماز وحشت و احکام و شرایطش(2/424)؛ درباره تیمم، و نظر مذاهب اربعه و شیعه(2/336)؛معنای انفال و نظر امامیه ـ مالکیه، شافعیه، حنفیه(3/448) و… جایگاه نقل در دیدگاه مغنیه مغنیه می نویسد: شیعه آیهای از قرآن را تفسیر نمی کند مگر پس از آن که آن را با سایر آیات مقابله نماید و روایات صحیح از نبی اکرم(ص) و اهل بیت(ع) در تفسیر آن آیه را بررسی کند،چرا که در قرآن آیاتی است که توسط آیات دیگر نسخ یا تخصیص و یا تقیید شدهاند،کلام خدا و رسول نیز هیچ گاه متناقض نیستند چرا که این دو به منزله یک کلام هستند."