خوشخویی - مجلة آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت) الأدب والفن

طریق حقیقت منحرف میگردند و نه مجال میدهند که خشم و غضب یا عاطفۀ بیجا از تابندگی و تلالوء آئینه فکرشان بکاهد. هنگام مؤاخذه و تنبیه اول علل و جهات لزوم اجرای مکافات و پاداش را از روی بیطرفی و خونسردی و با بیان قاطع و صریح تذکر میدهند تا برای شاگرد مجال اعتراض و نگرانی باقی نماند فی المثل شاگرد خاطی و مقصر را چنین محاکمه و محکوم میکنند:«من تکالیف و حدود اختیار و آزادی شما را قبلا تعیین کرده‌ام،خوب آنها را میدانستید،در اینصورت فتور و تجاوز شما قابل اغماض و گذشت نیست و ناچار تنبیه و مجازات میشوید. » اما اگر بجای اتخاذ و اعمال چنین روش بخردانه از شدت تأثر و هیجان،رنگ صورتمان برافروخته شود،اگر صدایمان از کثرت اضطراب و التهاب طنین طبیعی خود را از دست دهد،اگر حرکات و گفتارمان بوضع موهن و نفرت‌انگیزی درآید و از لبانمان کلمات مستهجن و رکیک خارج گردد آنوقت اطفال بخوبی استنباط میکنند که ما نیز مانند ایشان قادر بکنترل اعصاب و احساسات و قضاوت عادلانه نیستیم و بآسانی درمییابند هوی و هوسهای بی‌ارج است که مار را بجنب‌وجوش و تلاش برمیانگیزد نه نیت جانبداری از حق و عدالت و حفظ مصلحت و خیر عموم. خوشخویی خردمند گوید که بنیاد خوی#ز شرمست و دانش نگهبان اوی بهشت آن کسیرا که او نیک‌خوست#که دانستن خیر مردم بدوست همه چیزها را پسندد خرد#مگر ناخردمندی و خوی بد بهمین مردمان مردم نیک‌خوست#بتر آن‌که خوی بد انباز اوست بتر دشمنی مرد را خوی بد#کزو جان برنج آید و کالبد ز گفتار و کردار و از خوی زشت#کسی ندرود خوب‌گو زشت کشت «ابو شکور»