ملخص الجهاز:
"باید دانست که تقسیم فعل به معلوم و مجهول فقط مخصوص فعلهای متعدی است،و فعلهای غیر متعدی(لازم)مجهول ندارد،زیرا نمیتواند مفعول قبول کند،تا فعلی مجهول بسازد مثلا فعل راه رفتن احتیاجی بمفعول ندارد،تا بتواند فعل مجهول درست کند.
مانند:زدن: ز-بودن:بو-گفتن:گفـ-کردن:کر،و غیره مثال:مصدر معلوم:خوردن مصدر مجهول:خورده شدن گوشت خورده شد در دستورهای زبان فارسی،مصدر معلوم را از مجهول بخوبی جدا نکردهاند،و بخصوص اسم مفعول را غلط شرح دادهاند.
در دستور جامع چاپ دوم ص 78 دیده میشود:"اسم مفعول دلالت کند بر کسی یا چیزی که فعل یعنی کاری یا امری بر او واقع شده باشد،مانند زده شده،دیده شده،برده شده،و غیره...
پس مثال بالای استاد همایون فرخ"خواستهشده"برای فعل مجهول غلط است،زیرا فعل خواستن فعلی متعدی نیست که بتوان از آن فعل مجهول ساخت.
مورد استعمال فعل مجهول فعل مجهول را در موردهای زیر بکار میبرند: 1-مجهول بودن فاعل عمل گاه بکار بردن فعل مجهول از اینجهت است که فاعل عمل بکلی مجهول است،و نسبت عمل انجام شده در جمله،بمفعول جمله داده میشود،که نایب فاعل است."