ملخص الجهاز:
"1. سؤال: اینکه فرمودید: «اگر امام حسن صلح نمیکرد، تاریخ او را ملامت میکرد که چرا با اینکه میتوانستی شرایط خود را در صلحنامه بگنجانی، این کار را نکردی؟» درست به نظر نمیرسد، زیرا مردم فرستادن کاغذ سفید امضاء برای امام حسن را یک نیرنگ تلقی میکردند؛ چرا که این کار بدین معنی است که تو هرچه میخواهی بنویس، من که حرفهای تو را قبول ندارم.
سؤال: حال که بحث به اینجا کشیده شد، بفرمایید واقعا چه فرقی میان معاویه و عثمان هست؟ جواب: هیچ فرقی نیست، ولی عثمان کم و بیش مقام خودش را در میان مسلمین (غیر شیعه) حفظ کرد بهعنوان یکی از خلفای راشدین که البته لغزشهایی هم داشته است؛ ولی معاویه از همان اول بهعنوان یک سیاستمدار دغلباز معروف شد که از نظر فقها و علمای اسلام عموما (نه فقط ما شیعیان؛ از نظر شیعیان که منطق، جور دیگر است) معاویه و بعد از او، از ردیف خلفا، از ردیف کسانی که جانشین پیغمبرند و آمدند که اسلام را اجرا کنند، به کلی خارج شدند و عنوان سلاطین و ملوک و پادشاهان به خود گرفتند.
پس از همین قرارداد صلح، که بعد معلوم شد معاویه پایبند این مواد نیست، عدهای از شیعیان آمدند به امام حسن عرض کردند: دیگر الآن این قرارداد صلح کأن لم یکن است ـ و راست هم میگفتند زیرا معاویه آن را نقض کرد4 ـ و بنابراین، شما بیایید قیام کنید.
سؤال: آیا امیرمؤمنان راجع به چگونگی برخورد با معاویه، وصیتی به امام حسن کرده بودند؟ جواب: یادم نمیآید که تا به حال برخورد کرده باشم در وصیتهای حضرت امیر که چیزی راجع به این جهت گفته باشند، ولی ظاهرا وضع روشن بوده؛ اگر در متن تاریخ هم نیامده باشد، وضع روشن بوده است."