سخنی پیرامون یک بیت از خاقانی مقدمة ومراجعة

"در هردو شرح می‌بینم که«خشن»واژهء عربی در معنای«درشت و زبر»پنداشته شده‌ است،اما آیا این واژه می‌تواند معنایی دیگر نیز داشته باشد؟ در متن پهلوی بندهش،بخش چهارم‌ عبارت زیر را می‌خوانیم: (به تصویر صفحه مراجعه شود) سپهر را از زمان آفرید که تن زروان درنگ‌ خدای و تقدیر ایزدی است او جامهء کبود (Xasen) پوشید5. بدین ترتیب معنای کل‌ بیت چنین پیشنهاد می‌شود:چگونه این فلک‌ پیر کبود رنگ و سرد و گرم چشیده،این گرگ‌ باران دیده،می‌تواند در برابر باران تیرهای آه‌ سحرگاهی من مقاومت کند و تسلیم نشود؟ خاقانی در بیتی دیگر نیز برای توصیف‌ آسمان سحرگاهی از واژهء«خشن»استفاده‌ کرده است،بیت مذکور چنین است: برکش میخ غم ز دل پیش که صبح برکشد این خشن هزار میخ از سر چرخ چنبری‌19 خشن هزار میخ که بر چرخ چنبری فلک‌ کشیده شده چیزی نیست مگر آسمان کبود یا انبوه ستارگانش که توسط سپیدی صبح‌ برکشیده و دور افکنده می‌شود."