ملخص الجهاز:
"خیال در همه عالم برفت و باز آمد که از حضور تو بهتر ندید جایی را به چشم کردهام ابروی ماه سیمائی خیال سبز خطی نقش بستهام جایی حافظ در غزل زیبایی که با مطلع «ستارهای بدرخشید و ماه مجلس شد» سروده، بهشت پیامبر خاتم صلیاللهعلیهوآله را با بیانی لطیف و شاعرانه به نظم کشیده و عظمت خیالات والای نبوی را چنین بیان کرده است: خیال آب خضر بست و جام اسکندر به جرعه نوشی؛ سلطان ابوالفوارس شد در این عالم، همه جور خیال هست.
آنان که از خیالی نیرومند برخوردارند، مستغرق در محسوسات نمیشوند و فرصت پیدا میکنند که با عالم غیب مرتبط شوند و حق را شهود کنند و خیال آنها بهطور کامل، فعالیت کند و آنچه به وسیله خیال، ادراک میکنند، برای آنها شفافتر از محسوسات است؛ حال آن که همگان چنین نیستند و آنچه در عالم خیال میبینند، بهصورت اشباح است.
او در رساله فعل و انفعال، بعد از آن که به خواص سهگانه قوه نبوی اشاره کرده، درباره فضیلت تخیل انبیا میگوید: «بخشی از فضائل، مربوط است به فضیلت تخیل قوا به این معنا که به شخص مستعد، نیرویی داده میشود که بتواند امور حاضر و گذشته را تخیل کند و بر امور غیبی آینده اطلاع یابد.
شیخ الرئیس پس از بیان مطالب فوق به سراغ آیات و روایات رفته و نمونههایی ذکر کرده که در اینجا میآوریم: نمونههایی از آیات: نخستین آیهای که وی ذکر کرده، این است: «تلک من أنباء الغیب نوحیها إلیک ما کنت تعلمها أنت و لاقومک من قبل هذا فاصبر إن العاقبة للمتقین» (3) .
ولی قرآن خبر داد که آنها در آیندهای نزدیک و ظرف چند سال آینده بر دشمن غالب میشوند و این اخبار غیبی که به زودی تحقق یافت، مایه دلگرمی طرفداران دولت روم شد."