ملخص الجهاز:
"نتیجه بدیهی فراهم نیامدن ابزارهای ضروری کار گروهی و دور افتادن از طرح جامع نخستین و به تبع آن سنگینی بار امانت را یکتنه تحملکردن، این شده که اولا «دایرةالمعارف هنر» ـ که همچنان عنوان روی جلد کتاب است ـ در عمل و از صفحه عنوان و شناسنامه به بعد، مبدل و محدود شود به دایرةالمعارف هنر نقاشی، پیکرهسازی و گرافیک، (1) و، لاجرم، دایره شمول موضوعی به تناسب حیطه تخصص مؤلف، که استاد و صاحبنظر در رشته نقاشی است، باز هم تنگتر شود (2) و هدف دورتر رود و روشمندیهایی که توازن و انسجام درونی و تعادل و تناسب متقابل مدخلهای هر دانشنامهای بر آنها استوار است، متزلزل گردد.
نکته اینجاست که نه همان چنین نگفته و نکردهاند و هیچیک از این هنرها یا صنعتها را از دایره شمول دایرةالمعارف بیرون نبردهاند، که پرداختن به بخش بزرگ آنها را بر عهده شمردهاند و در بدنه دایرةالمعارف هم به برخی از صنایع دستی و هنرهای سنتی ایرانی پرداختهاند (از آن جمله است «قالی ایرانی» و یکی دو مدخل درباره طراحان و نقاشان قالی) و نیز مدخلهای متعدد به «سفالگری» و «موزاییک» و «نقاشی دیواری» و مانند آنها اختصاص دادهاند، منتها در چارچوب تاریخ هنر مغربزمین که، لاجرم، در هر دانشنامه تخصصی غربی محل اعتنا و تأکید است.
مگر نه این است که او «اولین» است و دیگری «دومین»، و سجع «یا صادقالوعد» را دومی از اولی برگرفته است؟ اما، در دایرةالمعارف هنر مدخلی برای آقاصادق «اصلی» منظور نشده و ذیل نام «آقاصادق [دوم]» ارجاع داده شده است به مدخل «محمدصادق [ آقاصادق]» که حاوی شرح احوال و آثار «آقا صادق دوم» است در پانزده سطر و نیز تصویر نیم ستونی پرده نقاشی او از رستمخان زند."