خلاصة:
قرائتی از سوره عصر که مغایر با قرائتهای معتبر قرآن کریم میباشد به امیر مؤمنان(ع) نسبت داده شده است،از آن جهت که این قرائت در بردارنده اضافههائی بر سوره عصر است،پذیرش آن به معنای حذف بخشهائی از قرآن کریم است،بررسی اسناد دو روایتی که این قرائت را به امام(ع) نسبت میدهد،بیانگر این است که این روایات از جمله اخبار آحاد است و جز توسط یک راوی مجهول الحال نقل نشده است،ابو اسحاق سبیعی تنها کسی است که روایت را از آن راوی نقل کرده است،روایتهای ابو اسحاق از جهت عدم تصریح به سماع و تحدیث و نیز تدلیس او مورد نقد جدی رجالیان و محدثان قرار دارد،علاوه بر آن ابو اسحاق در سالهای پایانی عمر از حافظ مناسبی برخوردار نبوده است،قرائت منسوب همراه با اختلاف نیز نقل شده است به گونهای که این اضطراب و آن اخلال در سند،پذیرش آنرا ناممکن میسازد.
ملخص الجهاز:
"متقی هندی،(بعد 952 هـ ق)همین انتساب به علی(ع) را به روایت عمرو ذی مر، ذکر نموده است با این تفاوت که بند آخر به صورت:"انه فیه الی آخر الدهر"روایت شده است او این روایت را از فضائل ابو عبید(224 هـ ق)عبد بن حمید،فریابی،ابن منذر و ابن انباری نقل میکند(2/601-602)،با وجود اینکه مشاهده میشود این دو نقل با هم اختلاف اندکی دارند،شوکانی(1250 هـ ق)این نقل را از تمامی محدثانی که سیوطی و متقی از آنها نام بردهاند،ذکر کرده است(فتح القدیر 5/492).
1. بررسی سند جز ابو عبید،طبری،دینوری و حاکم تمامی محدثان و مفسرانی که روایت را به امام (ع) نسبت دادهاند از ذکر سند خودداری کردهاند،دانشمندان شیعه،عموما،قرائت «و العصر ان الانسان لفی خسر و انه فیه الی آخر الدهر»را از مجمع البیان نقل کرده- اند (شریف لاهیجی،4/858؛مجلسی،64/59؛حویزی،5/666؛قمی مشهدی،14/429) و این در حالی است که طبرسی سند را ذکر نکرده است و از واژه:روی استفاده کرده است(10/436)،دانشمندان اهل سنت نیز عموما از ذکر سند خودداری کردهاند و صاحب کنز العمال تنها از راوی اخیر(عمرو ذو مر)نام برده است(متقی هندی، 2/601)،و این نمونه استنادها از جهت ارسال سند قابل اعتبار نمیباشند.
نتیجه با در نظر داشتن آنچه در این نوشتار گذشت درمییابیم روایتهائی که قرائتی از سوره عصر را به امام علی(ع) نسبت دادهاند از جهت سند و متن مورد خدشه است، این روایات که از جمله اخبار آحاد محسوب میشوند از سندی درخور برخوردار نیستند چرا که در دو طبقه نخست تنها یک راوی،روایت را نقل کرده است،راوی طبقه اول از مجاهیل و ضعفاء به شمار میآید و شیخ وی به دلیل عدم تصریح به تحدیث و تدلیس و اختلاط و یا مبتلا شدن به کاستی در حافظه مورد اعتراض جدی رجالیان و محدثان قرار دارد،متن روایت نیز با اختلاف و اضطراب به امام(ع) نسبت داده شده است،از این رو این قرائت شرایط لازم قبول را دارا نیست."