ملخص الجهاز:
"پیش از اینکه لالجینیها اینچنین به تجارت کاسه کوزهها بپردازند،بر لعاب ظرفها نقش و نگارهای هنرمندانهای مینگاشتند که اکنون سالهاست به سببهای تجارتی پیشهء خود از آن نقش و نگارها چشم پوشیدند تا به تولید بیشتر بپردازند.
رویهم اینکه نقش و نگارهای عامیانهء ایران تنها برای فریبندگی و لذت چشم نیست،بلکه گذشته از نمایش شکل زیبا و بیرون آراسته،جنبههای درونی آنها نیز درخور درنگ و باریکبینی است.
یکی دیگر از مشخصات همین کاسههای بخش نخستین این است که نقش و نگارها را تنها به یاری«خط»و«سطح»که با لعابهای رنگین پوشیده است نگاشتهاند،و«سایه روشن»ها و تیرگیهائی را که سبب ایهام است و از صراحت و رسائی میکاهد به کار نیاوردهاند.
آشکار است که از پنجاه تا بیست سال پیش شیوهء تازهای در هنر نگارگری لالجینیها پیدا شده بود که در آن از تجربههای شیوه کهن تا آن اندازه سود میجستند که میتوانست با سرعت کار و تولید بیشتر همراه باشد.
در نخستین نگاه به این نقش و نگارها،آشکار میشود که برعکس آنچه در کاسههای بخش پیشین دیده بودیم،در این کاسهها هنرمند سفالینهساز قلم مو را برای نگاشتن نقشها بیدودلی و بیتردید و به تندی گردانده است.
1 چنانکه در نخستین بخش این مقاله اشاره شد،اینک پانزده بیست سال است که لالجینیها به سبب جنبههای تجارتی کار و پیشهء خود از نگاشتن نقش و نگار بر سفالینهها چشم پوشیدهاند،و راستی که ارزشهای هنری کار خود را فدای کم ارزشیهای دادوستد کردند."