خلاصة:
از آنجا که در دورهی ساسانیان تجارت بین الملل و رقابتهای تجاری سطح بسیار گستردهای یافت،نظارت بر ضرب سکه و کنترل جنس و عیار آن و همچنین کنترل کیفیت و کمیت کالاها به وسیلهی مهرهای ضرب شده بر روی آنها جهت اخذ گمرک به دغدغهی عمدهی دولتمردان ساسانی مبدل شد.در این دوره سکهها از چنان اهمیتی برخوردار گردید که میتوان آن را دورهی رقابت سکهها نامید.بنابراین،آنچه که در مبادلات بازرگانی پیروز واقعی میدان رقابت را تعیین میکرد جنس و عیار سکهها بود.به تبع این امر کاربرد مهر نیز روزبهروز فزونی یافت و به تسهیل مبادلات کمک شایانی نمود؛زیرا که خرید و فروش و تحویل جنس به وسیلهی ضرب مهر بر روی آن تصدیق شده و مالک و محل تولید کالا مشخص میشد.در نتیجه،مرغوبیت سکههای ساسانی برتری بازرگانان ایرانی در رقابت- های تجاری در سطح بین المللی را تضمین نموده و در داخل نیز مناسبات اقتصادی شهر و روستا را تسهیل کرد.مهرها نیز با شناسنامهدار ساختن کالاها از هرگونه امکان تقلب در وزن و مقدار کالا،دزدی و یا فرار از مالیات جلوگیری کرده و بدین وسیله پیشرفت بازرگانی ایران عصر ساسانی و پس از آن را موجب شدند.
در این مقاله سعی بر آن است تا با تکیه بر یافتههای باستانشناسی مسکوکات و مهرهای گوناگون رایج در جامعهی ساسانی معرفی و نقش و کارکرد هرکدام از آنها توضیح و تشریح گردد.
ملخص الجهاز:
"تاریخ دریافت:4/10/1384 تاریخ پذیرش نهایی:30/7/1385نقش سکه و مهر در اقتصاد ساسانیان دکتر احسان اشراقی* حسین نادری قرهبابا**چکیده از آنجا که در دورهی ساسانیان تجارت بین الملل و رقابتهای تجاری سطح بسیار گستردهای یافت،نظارت بر ضرب سکه و کنترل جنس و عیار آن و همچنین کنترل کیفیت و کمیت کالاها به وسیلهی مهرهای ضرب شده بر روی آنها جهت اخذ گمرک به دغدغهی عمدهی دولتمردان ساسانی مبدل شد.
بسیاری از این ضرابخانهها بهطور موقتی و تنها برای پرداخت مستمری سپاهان تأسیس شده بودند و حتی در ضرابخانههای عمده نیز ضرورتی نداشت تا هر سال سکه ضرب گردد( Bates,Ibid ) ضرابخانههای ساسانی در شهرهایی قرار داشتند که از لحاظ تجاری و نظامی حائز اهمیت بوده و به دست شاهان ساسانی تأسیس و یا بازسازی شده بودند.
هرچند متولیان ضرابخانهها ظاهرا آن را راهی برای کنترل و گریز از بحران میپنداشتند،اما مشتریان و بازرگانان بین المللی از این موضوع رنجیدهخاطر میشدند و مقدار غش موجود در سکهها وسیلهای جهت شناخت دوران بحرانهای اقتصادی پنهان از نگاه مورخان است؛برای مثال؛شاپور اول مبالغی از«آنتونیانیهای»(-دو برابر دناری) بیزانسی را که از طریق جنگ و غارت به دست آورده بود و این سکهها را که غش زیادی داشتند،دوباره ضرب کرده وارد چرخهی پولی ایران ساخت.
در مورد فعالیت اقتصادی با تکیه بر مهر و گل مهر باید گفت که مبادله و دادوستد داخلی بسیار پررونق و پرتحرک بوده است و این امر از محل مهرهای پیدا شده و نام یکی از شهرها یا نواحی پارس که بر روی آنها نقش شده،پیداست( Azarpay,http: //ecai."