یادداشت هایی از روزگاری سپری شده مقدمة ومراجعة

"»او می‌پرسد:«در تداوم این آماج‌ها بر یک ملت چه‌ها رفته است؟»و می‌نویسد:«من می‌ترسم واژهء ''مسخ‌``را دربارهء مردمی که خود از آنم به کار برم؛اما بهتر و رساناتر از آن را نمی‌یابم» اما در پاسخ این‌که چرا این خصوصیات منفی در سال‌های اخیر بیشتر به چشم می‌خورد،وی آن را ناشی از برهم خوردن نظم قدیم‌ می‌داند و می‌گوید تا نظم جدیدی جایگزین نظم قدیمی شود شرارت‌ غالب می‌شود و تا حد توان اوج می‌گیرد و در چنین شرایطی بی‌حدی، حد و بی‌حسابی،حساب انگاشته می‌شود،چون معیار،معیار محک به‌ غارت رفته است و داد به بیداد جای عوض کرده است. منظورم شوروی‌ است؛اتحاد جماهیر شوروی!» مانوئل کاستلز در کتاب پیشگفته با اشاره به فروپاشی شوروی‌ می‌نویسد:این‌که همهء این تلاش‌ها،همهء این رنج و شور و شوق‌ انسان‌ها،همهء این آرمان‌ها،همهء این رویاها در زمانی کوتاه چنین بر باد رفت-که تهی بودن این بحث‌ها را نشان داد-تجلی‌ شگفت‌انگیز توانایی جمعی برای ایجاد رویاهای سیاسی بسیار قدرتمندی است که در نهایت تاریخ را تغییر می‌دهند؛اگرچه این‌ تغییرات با برنامه‌های تاریخی موردنظر متفاوت است."