ملخص الجهاز:
از دوران باستانی ودائی تا بامروز اصل و کنه این آئین تغییر نکرده است و همان دین برای آنکه بتواند جوابگوی مقتضیات فکری و معنوی و اجتماعی هردوره از تاریخ باشد شاخ و برگهای بسیاری بساقه اصلی خویش افزوده است ولی این ضمائم گوناگون و متنوع ناقض نظام و حقایق ودائی نبوده و باساس کیش هندو که بر اصل سلسله مراتب تنظیم شده است لطمهای نمیرساند و در پس مکاتب مختلف فلسفی و خدایان متعدد علم الاساطیر هندو حقیقت واحدی وجود دارد که آئین هندو را بصورت واقعیتی واحد و در عین حال دارای سلسلهمراتب خللناپذیر و متشکل درآورده است.
جاگاد گوروشری شانکارا چاریا (Jagadguru Shri Shankara?cha?rya) که در هند دارای مقام بزرگ معنوی است مینویسد«تحقیق دقیق درباره علم ادیان از یکسو و تمام مدارک تاریخی که در دسترس ماست از سوی دیگر مرا وادار میکند که عقیده خود را بصورت قاطع و جازمی باین ترتیب بگویم:هرگز یک دوره ودائی و یک دوره براهمائی یا اوپانیشادی نمیتوانست موجود باشد مگر آنکه بگوئیم اسمریتی (Smrti) و پورانا (Pura?na) که- در دوره براهمائی پدید آمده است-)در آغاز وجود نداشت و فقط ودا بود که از بدو آفرینش موجود بوده است»3.
شانکارا چاریا (S?ankara?cha?rya) عارف و مفسر بزرگ ودا که در قرن هشتم میلادی میزیسته است درباره شروتی مینویسد«شروتی یک ادراک مستقیم (pratyaks?a) است،چون خود مبداء و اصل است پس قائم بذات خویش میباشد حال آنکه سمریتی بیشتر به استقراء و استنتاج (anuma?na) شباهت دارد چون قائم به شروتی است نه بخود»شروتی با شنوائی وصف شده است و این خود مؤید حقیقتی است که شروتی از راه کشف و بدون واسطه نیروی استدلالی کسب شده است ولی سمریتی به معنی حافظه و خاطره است و حافظه انعکاس ادراک در مرتبه ذهن است و از اینرو میتوان آنرا معرف حقیقت همه علوم بواسطه و استدلالی دانست.