ملخص الجهاز:
"تفسیر قرآن کریم بر اساس تفسیر موضوعی قیامت و میزان از امور مربوط به روز رستاخیز،مساله "میزان" است و این که اعمال انسانها از خوبوبد به گونهای که بعدا شرح داده خواهد شد "توزین" میشوند،حالا واقعیت این "میزان" و کیفیت" توزین" اعمال چگونه است؟تا حدودی در این بحث روشن میگردد،وجود میزان در سرای دیگر مورد تنصیص وحی و مورد اتفاق متکلمان و احادیث اسلامی میباشد،از این جهت اعتقاد به اصل "میزان" در سرای دیگر قابل انکار نیست اکنون با آیاتی که بر وجود چنین سنجشی حکم میکند آشنا میشویم: آیات وارد در این مورد به دو گروه تقسیم میشوند،برخی در صدد بیان اصل وجود "میزان" و" سنجش" است و برخی دیگر در صدد بیان نتیجه آن میباشد و ما هر دو گروه را یک جا یادآور میشویم: 1- و نضع الموازین القسط لیوم القیامه فلا تظلم نفس ابدا و ان کان مثقال حبة من خردل اتینا بها و کفی بنا حاسبین (انبیا/47) در روز رستا خیز،ترازوهای عدالت را برپا میداریم،به هیچ انسانی کوچکترین سم نمیشود و اگر به اندازه سنگینی دانه خردل کاری انجام داده باشد آن را میآوریم و کافی است که ما حسابرس بندگانیم.
آنان باطل شده پس روز رستاخیز برای آنان ارزشی قائل نخواهیم شد(و یا سنجشی برای آنان بر پا نخواهیم نمود)زیرا به خاطر حبط عمل،فاقد کار نیک و با ارزش بوده و اعمال آنان فارغ از حق و حقیقت میباشد،طبعا نیازی به وزن نخواهند داشت)2 تا اینجا با مجموع آیات ناظر به وجود میزان در آخرات و ثمرهء نصب آن، آشنا شدیم،اکنون باید دید حقیقت این میزان در سرای چیست؟در این جا در دو محور سخن میگوئیم: 1-نظریهء مفسران و متکلمان دربارهء"میزان" 2-میزان در نگاه قرآن و احادیث 1-سنجشی بسان سنجشهای دنیا گروهی از متکمان معتزله و قاطبهء اهل حدیث در تفسیر میزان به معنی حرفی و ظهور تصوری آن تمسک جسته و میگویند در روز رستاخیز ترازوئی بسان ترازو- های دنیا نصب میشود و کارهای نیک در یک کفه،و کارهای بد در کفه دیگران نهاده میشوند،آنگاه طاعات و معاصی موازنه میشوند و کسانی که کفه طاعت آنان برکفه گناهان آنان سنگینی کند."