از دنیای شهر تا شهر دنیا مقدمة ومراجعة

"نویسنده در آخرین قسمت از درآمد،به نسبت میان«واقعیت سیاسی و اندیشه‌های سیاسی»می‌پردازد و خود در مقام جمع‌بندی چنین می‌نویسد:«با تأمل در امر سیاست و بررسی اندیشه‌های سیاسی می‌توان به این داوری معقول رسید که در جامعه مدنی،اراده افراد محدود به امری است که ما آن را«اراده برتر»می‌نامیم،امری که بدون آن جامعۀ سیاسی و مدنی متحقق نمی‌شود» (ص 33)پس روشن می‌شود که«ارادۀ‌برتر»پیوندگاه و همچنین احاطۀ بر امر سیاسی و«اندیشه‌های سیاسی» است. به دنبال همین فصل و بحث است که مطلب مربوط به اسلام و فارابی طرح می‌شود و جالب است اشاره شود که نویسنده به درستی با شمارش برخی از شرایط و زمینه برآمدن دین‌های مسیحی و اسلام تفاوتهای طبیعی و منطقی را متذکر می‌گردد،ولی نکته مهم آن است که نویسنده به دنبال این برنمی‌آید که از مزایای شکاف طرح شده در عالم مسیحیت و رابطۀ تنگاتنگ موجود در اسلام،به تفسیری مختار دست یازد و تنها به این بسنده می‌کند که«تغلب»را همچون علت اصلی نبود آزادی و..."