ملخص الجهاز:
"مسجد الاقصی چگونه میتوان به مطالعه و پژوهش در مورد بنایی پرداخت که در طول تاریخ بارها مورد ترمیم و دستکاری واقع شده است؟به احتمال قوی امروزه از وضعیت اولیهء مسجد آثار بسیار کمی به جا مانده و گاهی دربارهء همین آثار نیز جای شک و گفتوگو است؛باوجوداین، کوشش ما بر این است که به کمک شواهد گوناگون به این موارد مهم دست بیابیم:گزارش و روایات محققان و پژوهشگران عرب و سیاحان اروپایی،کتیبهشناسی، تحلیل برخی از جزئیات هرن معماری،مطالعه و پژوهش دربارهء بعضی از عناصر ساختمانی بنا و مجموعههای موجود در موزهء حرم،نقد و بررسی پژوهشها یا نظریههای محققان پیشین و بالاخره تا حد ممکن دستیابی به اندیشهای روشن و صریح دربارهء این مسجد عظیم و قابل تحسین.
اما اگر این تودهها و حجمهای بیشکل و قواره مربوط به قبل از دوران ولید باشد چه؟آیا میتوان در این مورد عمارتی را در نظر گرفت که مسلمانان آن را با عجله و در محلی رها شده توسط مسیحیان ساختهاند؟ و آیا میتوان نظر داد که بخشهای باقی مانده از ویرانههای ساختمانهای قبلی در برخی از قسمتهای عمارت جدید(به ویژه سکوها و ستونها)مورد استفاده قرار گرفتهاند؟آیا مثلا میتوان ترتیب قرار گرفتن رواقها در اقصی را از همین نوع داسنت؟ همچنانکه مشاهده میشود ما در این مقاله به متون ذکر شده از المقدسی تکیه نمودهایم و طبق همین متون بود که گفتیم فرضیهء اقصی سه هامیلتون متعلق به دوران فاطمی نیست بلکه مربوط به دوران عباسی است و دلیل آن هم ستونهای ساختگی است که نویسندهء عرب در قرن دهم میلادی به آن استناد نموده است و قبل از آن نیز میتوان به بازسازیهایی که توسط الدهیر صورت گرفته است اشاره نمود."