ملخص الجهاز:
"صدر الدین الهی از دربار تا بازار تکنگاری یک تذکره در دو بخش(1) با یاد دکتر ذبیح الله صفا استاد تاریخ ادبیات ایران و پیشکش به استاد دکتر حسین خطیبی فکر نگارش این مقاله شش سال پیش پس از خواندن مقالهای از آقای جروم کلینتون استاد بخش مطالعات خاورمیانهء دانشگاه پرینستون،در«ویژهنامهء نقد ادبی ایران»فصلنامهء ایراننامه برای این بنده پیدا شد.
16 تذکرهء نصرآبادی نسبت به سایر کتب تذکرهء همعصر با اندکی اختلاف در زمان تألیف -کمتر از تذکرههایی چون میخانه،آتشکده،هفت اقلیم مورد توجه و اقبال محققان بعد قرار گرفته است چنانکه در تاریخ ادبیات در ایران استاد صفا،دربارهء شعر دورهء صفویه،این تذکره بعد از میخانه با 118 مورد،آتشکده با 190 مورد،و هفت اقلیم با 104 مورد،فقط در 94 مورد به عنوان مرجع مورد اشاره قرار گرفته است17و این باز خود دلیلیست که تذکرههای دیگر از جهت ارجاع مقام مهمتری را داشتهاند.
حتی دکتر محجوب در مقالهء «گفتار دربارهء بعضی از مستفرنگان و فرنگان»چندان نظر عنایتی به آن نداشته و آن را در ردیف تذکرههای قابل ذکر که از شرح احوال روزگار خالی نیست برشمرده است:«مجمع الخواص صادقی کتابدار و حتی تذکرهء نصرآبادی با همهء توسعی که نویسنده در انتخاب شاعران داشته از نقد و اظهارنظر خالی نیست».
6-متأسفانه مقالهء این بنده جواب اصلی به بند شش ادعانامهء آقای کلینتون است آن هم به دستاویز یک تذکرهء کمشناخته و به قول امروزیها«درجهء سوم»،که اگر با دقت خوانده شود خواهیم دید که چگونه نویسنده فرزند زمانهء خویشتن بوده است و چقدر خواندن این تذکره نه تنها مساعد مطالعات ادبی امروز است بلکه هرکه آن را به چشم بصیرت بخواند،میتواند بیرون از دایرهء شعر و ادب و صناعات شعری،دریافتی داشته باشد از مقولات اجتماعی،سنتی،مذهبی،قومی،اخلاقی،مردمشناسی،و لهجهشناسی دوران نویسندهء تذکره."