ملخص الجهاز:
"فرهنگهای منظوم و منثوری که برای عربی تهیه شده به زبان فارسی نوشته شده است مانند قانون الادب التفلیسی و زهرة الادب شکر الله بن شمس الدین احمد و نصیب الفتیان و نسیب التبیان حسام الدین حسن بن عبد المؤمن خویی و سلک الجواهر احمدی گرمیانی و مرقات الادب احمد داعی گرمیانی.
1 فرهنگهایی که به ویژه از آغاز قرن پانزدهم به بعد برای فارسی تهیه و تدوین شده است به زبان ترکی توضیح شده است.
ازاینرو که نظم بعضی به نظام بود و ترتیب بعضی بیانتظام و با این همه از تحریف و اضطراب خالی نبود و این فقیر ضعیف چون در تتبع لغات برخی کوشیده و بسی سعیها کرده بودم علی الخصوص دیدم که در این عهد لغت فرس رواجی هرچه تمامتر یافته بود تا حدی که همه اهل قلم از اکابر و اصاغر به آموختن زبان فارسی رغبتی نمودند و اکثر کتب را به فارسی ترجمه کردهاند بنا براین،این کتاب را به طور قانون اللغة در لغت فرس از چندین رسایل جمع کردم...
2 لطف الله حلیمی بن ابی یوسف در دیباچهء بحر الغرایب بیت زیر را نوشته است: بل برای دانش تازی نکوست که اکثر با فارسی تفسیر اوست[کذا] حلیمی در دفتر اول لغت حلیمی که شرح بحر الغرایب است همین بیت را چنین توضیح مینماید.
3-اعجوبة الغرایب فی نظم الجواهر العجایب(منظوم عربی-فارسی-ترکی)،بهاء الدین ابن عبد الرحمان المغالقروی،مؤلف سال 827 هـ.
43-معدن المعارف(از ترکی به عربی و فارسی)،مؤلفش ناشناس،سال تألیف عصر دهم هـ.
104-کتاب ترجمان ترکی و عربی و فارسی(مطبوع)،مؤلفش ناشناس،سال تألیف 1274 هـ."